168
8.5- rasm. O`chiruvchi rele
a- zadatchik; b-o'chiruvchi rele.
Taqqoslas elementi.
3 membranali taqqoslash elementida 2 ta kirishli 4 ta kameradan iborat bo'lib, 3
ta bir - biri bilan bog'langan membranali bloklardan tuzilgan. Bu membranali bloklar
bir - biri bilan shtoklar bilan bog'lanib, perimetr bo'yicha qotirilgan.
Chetki
membranalar qattiq markazlari A va G kameralarda soplolar uchun zaslonka
vazifasini bajaradi. Manba havosi yuqori soplo orqali G kamerasiga keladi.
Pastki soplo esa kamera A ni atmosfera bilan bog'laydi. A va G kameralarning
bosimi -
chiq
P
taqqoslash elementining chiqish signali bo'lib hisoblanadi.
Membranalar bloki kameralardagi bosimlar kuchi ta'sirida bo'ladi.
Agar P1> P2 bo'lsa, natijaviy kuch pastga yo'nalib, membranalar bloki pastga
tushudi.
Kamera A dagi soplo yopilib, atmosfera havosining chiqishini to'sadi. G
kamerada esa soplo ocqilib manba havosi ko'payadi va A va G kameralardagi
chiq
P
1
ga teng signal hosil qiladi. Agar P1
harakatlanib kamera G soplosi yopiladi va havoni ketishi to'xtaydi.
Kamera A dagi soplo ochilib chiqish kameradagi havo atmosferaga chiqib
ketadi va
chiq
P
0 ga teng bo'ladi.
5 membranali taqqoslash elementi esa 4 ta kirishga ega bo'lib 6 ta
kameradan
iborat. Kirish signallari B,V,G,D kameralarga beriladi. Chiqish signali esa A va Ye
kameralardan olinadi.Bu element pnevmatik rele bo'lib
quyidagi operatsiyani
bajaradi.
chiq
P
=1 R
1
+R
3
R
2
+R
4
chiq
P
=0 R
1
+R
3
R
2
+R
4
Quvvat kuchaytirgichlar chiqishda havo sarfini kuchaytirish uchun ishlatiladi.
169
Kam quvvatli kuchaytirgichda
kir
P
signal B kameraga beriladi. A kameraga
o'zgarmas drossel' orqali manba bosimi beriladi. A kamerani chiqishida
chiq
P
q signali
olinadi.
kir
P
ko'payishi bilan membrana pastga haraktlanadi
va soplo - zaslonka
o'rtasidagi masofa kichrayib, A kamerada havoni atmosferaga uzatish to'xtaydi.
Rchiq signal kuchayadi.
Quvvatli kuchaytirgich yuzasi 2 ta bir xil membrana va klapan - drosseldan
iborat. Klapan
- drossel kamera A dan B ga, B dan V kameraga havoni rostlash
uchun xizmat qiladi. Manba bosimi kamera A ga beriladi. Rchiq signal B kameradan
olinadi. Rk signal G kameraga beriladi.
kir
P
ko'payishi bilan membranali blok pastga tushadi. Kamera A dan klapan
orqali kamera B havo oqimi o'tishi kuchayadi va
chiq
P
ham ko'payadi.
kir
P
kamayishi bilan membranali blok yuqoriga ko'tariladi.
Havoni kelishi
to'xtaydi. Lekin zaslonka soplodpn ajraladi. Shuning uchun kamera B dan shtok
orqali kamera V ga havo o'tadi va u orqali atmosferaga chiqib ketadi.
Muvozanat holat bo'lganda membrana va zaslonka shunday holatni egallaydiki,
kamera A dan kamera B ga o'tayotgan havo kamera B dan V ga ketayotgan va
atmosferaga chiqayotgan havo bosimiga teng bo'lsin.
Aniq
quvvatli kuchaytirgichda
kir
P
ko'payishi bilan membranalar harakatlanib
bir - biridan uzoqlashadi va G,E kameralardagi soplolarni yopadi.
Natijada
atmosferaga chiqadigan havo kamayadi va Ye,G va D kameralarda bosim ko'payadi.
Bosimlar farqi ta'sirida pastki membranani pastga bosadi va klapanni ochadi.
Natijada kamera A dan B ga o'tayotgan havo bosimi ko'payib
chiq
P
ham ko'payadi.
Zadatchik o'zgarmas drossel' bilan birgalikda berilgan signalni qo'l bilan o'rnatish
uchun xizmat qiladi.
Membranaga kamera B tomonidan prujina kuchi ta'sir qilsa, kamera A dan esa
havoning bosim kuchi ta'sir qiladi. Prujinaning qattiqligini vintni burab o'zgartirilsa,
membrana harakatlanib soplo - zaslonka o'rtasidagi masofani o'zgartiradi. A
kameradan atmosferaga chiqayotgan havoni ham o'zgartiradi. Natijada kamera A da
havoning bosimi va
chiq
P
o'zgaradi.
O'chiruvchi rele kirish signallarni komandali diskret signal bo'yicha o'chirib
yoqish uchun xizmat qiladi. Membrananing qattiq markazlari soplolar uchun
zaslonka vazifasini bajaradi.
Soplo s1 - normal ochiq s2 - normal yopiq .P1 va P2 kirish signallari s1 va s2
soplolarga beriladi.
kir
P
komandli signal esa kamera A ga berilib,
chiq
P
B kameradan
olinadi.Rkq0 membranali blok prujina ta'sirida pastga tushadi. oplo s2 yopiladi. s1
ochiladi. Signal R
1
chiqishga uzatiladi. Membranali blok yuqoriga ko'tariladi. Soplo
s2 ocqilib, s1 yopiladi.
chiq
P
R2 signal uzatiladi.
