O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Tasma-spiralsimon 
urug‘ 
o‘tkazgich 
keng 
tarqalgan 
bo‘lib, ish jarayonida yon 
tomonlarga tebranishga, suri-
lishga yaxshi bardosh beradi, 
ichida urug ‘lar tiqilib qolmaydi 
(40-
a
rasm).
Lekin qimmat 
bo‘lib, 
buzilsa 
tiklashning 
deyarli iloji yo‘q. 
Naysimon urug‘ o‘tkazgich 
plastmassa yoki rezina ara-
lashgan matodan tayyorlanadi, 
ular yetarli darajada egiluvchan, arzon bo‘ladi 
(40-b rasm).
Ammo 
tez to‘zib, ishga yaroqsiz bo‘lib qoladi, bukilsa urug‘ni o‘tkazmay 
qo‘yishi mumkin. 
Tarnovsimon urug‘ o‘tkazgich 
bir-biriga zanjir bilan ulangan 
tarnovlardan tuzilgan 
(40-d rasm).
Ish jarayonida tarnovlar bir-
a 
b 
d 
e 
f 

---

99 
biriga urilib, titrashi hisobiga urug‘lar tiqilib qolmaydi. Ammo 
ularni vertikal holatidan burib qo‘yish mumkin emas. Bunday 
urug‘ o‘tkazgichlar to‘kiluvchanligi kam bo‘lgan urug‘larni 
hamda o‘g‘itni uzatishga mo‘ljallangan. 
Burmalangan 
urug‘ 
o‘tkazgich 
rezinadan 
quyilib 
tayyorlanadi, boshqalariga nisbatan universal 
(40-e rasm).
Lekin 
haroratning o‘zgarishi unga salbiy ta’sir qiladi. 
Sim-spiralsimon urug‘ o‘tkazgich 
egiluvchan, mustahkam, 
ammo og‘ir, bukilgan joylarida tirqish paydo bo‘ladi, u yerga kirib 
qolgan urug‘ siqilib, shikastlanishi mumkin 
(40-f rasm).
Narxi 
ham qimmat. 
5-§. Ekkich va komgichlar 
Ekkich tayinlangan chuqurlikdagi ariqchani qazib, u yerga 
urug‘ o‘tkazgichdan tushayotgan urug‘ni joylashtiradi va mayin 
tuproq bilan qisman ko‘madi. Ishni bajarishiga qarab ekkichlar 
sirpanuvchi va yumalovchi turlarga bo‘linadi. Sirpanuvchilarga: 
omochtishsimon, 
yorgichsimon, sirpang‘ichli, quvursimon, 
yumalovchi turiga disksimon ekkichlar kiradi. Sirpanuvchi 
ekkichning tumshug‘i tuproqqa o‘tkir, to‘g‘ri va o‘tmas burchak 
ostida botishi mumkin. Tumshug‘i o‘tkir burchakli ekkich 
tuproqni pastdan yuqoriga siljitadi, ariqcha tubini yumshatadi. 
O‘tmas tumshuqli ekkich esa tuproqni yuqoridan pastga qarab 
siljitib zichlaydi. To‘g‘ri tumshuqli ekkich ariqcha tubini 
zichlamaydi, tuproqni yon tomonlarga surib ketadi.