O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

 
kenglikdagi yerga sochib 
ketadi. 
Organik o‘g‘it (go‘ng, torf, kompost)ni sochish uchun, asosan, 
kuzovli pritsep 
ko‘rinishidagi mashinalar ishlatiladi. Mashinadagi 
apparatni yechib olib, o‘rniga orqa bort o‘rnatilsa, bu mashinadan 
transport vositasi sifatida ham foydalanish mumkin. 
4-§. O‘g‘it sochgichni ishga tayyorlash 
(amaliy mashg‘ulot) 
 
Mashg‘ulotni o‘tkazishdan maqsad: 
Ko‘p tarqalgan 
markazdan qochirma o‘g‘it sochgichni agronom belgilagan 
me’yorda turli mineral o‘g‘itni bir gektarga sochadigan qilib 
sozlashni o‘quvchilarga tushuntirish va ularda bunday ishni 
amalda bajarish bo‘yicha ko‘nikmalarni shakllantirishdir. 
Mashg‘ulot uchun kerak bo‘ladigan jihozlar. 
Kollej joylashgan hududda shudgorlashdan oldin yerga sochi-
ladigan o‘g‘it turi (50 kg), traktorga osilgan markazdan qochirma 
o‘g‘it sochgich (har qanday rusumli); agregat yordamida tajriba 
o‘tkazish maydoni (15x15 m); qop; tarozi; ruletka; gayka kalitlari; 
plakatlar, prospektlar. 
Mashg‘ulotni o‘tkazish tartibi. 
Albatta hozirda dehqonlar 
juda ko‘plab turdagi mineral o‘g‘itlarni sotib olishlari mumkin. 
Ularning tarkibidagi ta’sir etuvchi modda miqdori, zichligi, 

---

84 
to‘kiluvchanligi va boshqa xossalari ham har xil bo‘lishi mumkin. 
Shu sababli, bir xil o‘g‘itni turli me’yorda sochish kerak bo‘ladi. 
Demak, o‘g‘it sochgichni ishga tayyorlash uchun unga 
yopishtirilgan jadvallarga aniqlik kiritish kerak. Shu maqsadda, 
mashg‘ulotdan oldin o‘g‘it sochgichning disklari yechib olinadi va 
o‘g‘it to‘kiladigan tarnov tagiga bo‘sh qop kiydirilib, bog‘lab 
qo‘yishga moslab qo‘yiladi. 
O‘qituvchi o‘quvchilarga o‘g‘it sochgichni jadval yordamida 
bir gektarga Q kg o‘g‘itni sochadigan qilib izohlaydi va sozlab 
ko‘rsatadi. O‘g‘it to‘kiladigan tarnovga qopni kiydirib, bog‘laydi, 
agregat 10 
m
masofada ishlatilib, to‘xtatiladi. Qopga to‘kilgan 
o‘g‘it tarozida tortilib uning massasi q aniqlanadi. O‘g‘it 
sochgichning (agar u NRU-0,5 rusumli bo‘lsa) qamrov kengligi 
o‘rtacha B =10 m deb qabul qilinsa, Q
t
=100q deb aniqlanadi. Agar 
Q
t
miqdori Q dan 8% dan ko‘proq farq qilsa, sozlanishlarga 
aniqlik kiritilib, tajriba takrorlanadi. 
Keyin talabalar to‘rt bo‘linib, navbatma-navbat o‘g‘it 
sochgichni turli miqdorda sochish uchun sozlab, tajribada o‘tkazib 
tekshiradilar. Guruh o‘quvchilari sochgichni sozlayotganlarida uni 
izohlab boshqalarga tushuntirib beradilar. Topshiriqni bajarishdagi 
faolligi va hisobot sifatiga qarab o‘quvchilarga tegishli ball 
qo‘yiladi. 
O‘qituvchi o‘quvchilarga 34-rasm asosida tayyorlangan 
plakatdan foydalanib, o‘qitilayotgan o‘g‘it sochgichning tuzi-
lishini, ishlashi, sozlanishlarini ko‘rsatib beradi. Rejalashtirilgan 
tajribani o‘tkazish uchun disklarni yechib qo‘yish, uning o‘rniga 
tarnovga qop bog‘lab qo‘yish lozimligini tushuntiradi. Mashg‘ulot 
vaqtida xavfsizlik qoidalariga rioya qilish lozimligini talab qiladi. 
Agregat ishlayotganida shamol ta’sirini e’tiborga olish tadbirini 
ko‘rsatadi. 
Mashg‘ulotdan so‘ng o‘tilgan mavzu bo‘yicha o‘quvchilar 
orasida o‘zaro fikr almashuvini tashkillashtiradi.