O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi j. R. Qulmuhamedov, K. M. Nazarov

Yo‘lning tipi
va holati
Tishlanish
koeffitsiyenti
Yo‘lning tipi
va holati
Tishlanish
koeffitsiyenti
Hamma tipdagi
qattiq yo‘llar
0,7...0,8
Tekis muz
 0,05...0,15

---

35
Tuproqli yo‘l
Quruq va toza
 0,6...0,8
 Quruq
 0,5...0,6
Ho‘l va iflos
 0,3...0,5
 Namlangan
 0,3...0,4
Qor bilan qoplangan
0,2...0,4
 Bahorgi paytida
 0,15...0,3
Muzlagan 
 0,15...0,3
Qum
Quruq
Namlangan
Sochiladigan qor
0,2...0,3
0,4...0,5
Shina va yo‘lning tishlanishi harakat xavfsizligi uchun katta 
ahamiyatga  ega.  Tishlanish  koeffitsiyentining  yetarli  bo‘lmasligi 
ko‘pincha avariyalarga sabab bo‘ladi. Statistika ma’lumotlariga 
ko‘ra, avtomobil yo‘lidagi baxtsiz hodisalarning 16 foizi yilning 
namgarchilik  davriga  to‘g‘ri  keladi,  ya’ni  tishlanish  koeffitsiyen-
tining kichikligi natijasida sodir bo‘ladi. Avtomobil doimiy harakat 
qilishi uchun uning tortish kuchi bilan yo‘lning jami qarshilik ku chi 
Pψ o‘rtasida quyidagi tengsizlik mavjud bo‘lishi kerak:
P
T 
≥
 Pψ.
Lekin bu shartning bajarilishi avtomobilning harakat qilishi 
uchun yetarli emas, chunki g‘ildirak bilan yo‘l o‘rtasida tishlanish 
kuchi ham mavjud bo‘lishi kerak, ya’ni:
P
T 
≤ 
Pφ.
Demak, avtomobil sirpanmasdan, shatakka olinmasdan harakat-
lanishi uchun quyidagi shart bajarilishi kerak:
Pφ ≥ P
T 
≥ 
Pψ
.
.