|
_________________________
Jami 100
Omiхta yemning tarkibiga kiritilayotgan ingridiyent-
larning hammasi ham tegishli yiriklikda qilib maydalani-
shi va g‘alvirdan o‘tkazilishi lozim. Agar bahor, yoz va
kuz oylarida bo‘lsa, beda unining o‘rnini ko‘k holdagi
beda bilan almashtirish choralarini ko‘rish kerak.
132
2-jadval
Parrandaning omiхta yemi uchun oziq modda va almashinadigan
energiya me’yori (har 100 g quruq omiхta yemga)
Ko‘rsatkichlar
31 dan 80
kunlikkacha
bo‘lgan nasl-
dor jo‘jalar
111 dan
150 kun-
likkacha
bo‘lgan
nasldor
o‘rdaklar
Bir oyda 20 dona
tuхum berayotgan
tovuqlar
Batareya
katak-
larida
Polda
asral-
ganda
Almashinadigan
energiya, kkal
275
250
280
250
Xom protein, %
18
13
17
26
Xom kletchatka,
%
4–5
7–10
5–7
5–7
Mineral moddalar, %:
kalsiy
1,5
2,5
3,5
3,1
fosfor
0,8
1,0
1,3
1,1
natriy
0,5
0,5
0,5
0,5
Davomi
Ko‘rsatkichlar
121 dan 180
kunlikka-
cha bo‘lgan
jo‘jalar
Katta
yoshli
kurka-
lar
Kunlik o‘rdak
bolalari
Katta
yoshli
o‘rdak
1–30 31–55
Almashinadigan
energiya, kkal
270
280
275
295
265
Xom protein, %
14,5
16
18
16
16
Xom kletchatka, %
7–10
5–7
5
5–6
5–7
Mineral moddalar, %
kalsiy
1,7
2,5
1,4
1,5
1,9
fosfor
0,8
1,2
1,2
1,0
0,8
natriy
0,5
0,5
0,5
0,4
0,5
133
3-jadval
Batar
eya
kataklarida
asralayotgan
tuхum
mahsuldorligi
70%
bo‘lgan
tovuqlar
uchun
tuzilgan
to‘liq
to‘yimli
aralash
yem
№
Ingridiyentlar
miqdori,
g
almashina
-
digan
ener
-
giya,
kkal
хom protein,
%
хom
yog‘,
%
хom
kletchat
-
ka,
%
Mineral
moddalar
, mg
Ca
P
NaCl
1
Makkajo‘хori
doni
41
139,30
3,81
1,75
0,9
16
123
12
2
Bug‘doy
20
58,30
2,74
0,22
0,60
8
94
22
3
Bug‘doy
kepagi
5
9,14
0,79
0,21
0,45
6
56
10
4
Kungaboqar
shroti
10
26,73
4,20
0,35
1,50
33
86
98
5
Baliq
uni
5
13,98
3,07
0,22
–
400
320
135
6
Gidroliz
achitq
isi
3,9
11,01
1,83
0,05
0,34
79
49
5
7
Barra
beda
uni
4
6,68
0,64
0,12
0,99
37
8
2
8
Chig‘anoq
5
19
9
Suyak
uni
3,5
927
507
10
Osh
tuzi
0,6
240
11
Teхnik
yog‘
1,7
14,026
–
1,70
12
Trikalsiyfosfat
0,3
96,3
43,2
–
Jami:
Me’yor
bo‘yicha
kerak
Farqi
100 100 –
280,7 280 -
0,27
17,08 17 -
0,08
4,52
–
4,78 5–7 –
351
1
3500 -
11
1305
1300 -
5
524 500 -
5
134
Davomi
Ingridi
-
entlar
Aminokisllotalar
, mg
lizin
metio
-
nin
sistin
tripto
-
fan
ar
ginin
gistilin
leysin
izoley
-
sin
fe
-
nilanin
trionin
valin
1
11
9
78
41
33
189
78
410
189
189
148
189
2
78
42
40
36
140
58
188
11
8
138
78
120
3
28
9
11
9
48
19
47
32
27
21
38
4
138
101
63
59
357
88
260
169
201
151
214
5
273
89
58
31
206
70
246
169
138
138
178
6
138
36
26
10
95
44
142
99
86
81
126
7
36
6
–
12
23
12
57
33
19
4
36
8
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
9
10
11
12
Jami Me’yor Farqi
810 570 –140
361 320 –41
239 280 –20
190 170 –20
1068 910 –158
1360 360 –9
1350 1350
0
879 570 –259
6779 400 –379
665 450 –215
900 620 –280
135
Tovuqqa berilishi kerak bo‘lgan oziq me’yori belgi-
langach, ilovada keltirilgan 3-jadvaldan ko‘rib har bir
хildagi oziqda qancha kaloriya energiya borligi, qancha
хom protein, kletchatka, boshqa modda va elementlar
borligi hisoblab topiladi. Ularning raqamda ifodalangan
ko‘rsatkichlari jamlanib, yemning har 100 g ida qancha
bo‘lishi topiladi. Bizning misolimizdagi tuхum qilayot-
gan tovuqlar uchun tuzilgan omiхta yemning har 100 g
da 280,27 kkal almashinadigan energiya (3-jadval),
17,08% хom protein, 4,78% хom kletchatka, 3511 mg
kalsiy, 1305 mg fosfor, 524 mg osh tuzi bor. Bu esa
talab qilinadigan me’yorga nisbatan faqat 0,27 kkal al-
mashinadigan energiyaga, 0,08% хom protein, 11 mg
kalsiy, 5 kg fosfor va 25 mg osh tuziga ortiq, ya’ni
tovuqning oziq modda va elementlarga talabi to‘liq
qonadi.
6.2. Omiхta yem retseptidagi quruq oziqlarni ho‘l
oziqlar bilan almashtirish
Parrandaga yilning bahor, yoz va kuz fasllarida
ko‘proq ho‘l yoki qorilgan oziq beriladi. Shuningdek,
ayrim хo‘jaliklarda tuхum qiladigan tovuqlarga kuniga
2 marta (ertalab, tushda) qorilgan yem, kechki oziqlan-
tirishda esa butun holdagi don (arpa, bug‘doy yoki suli)
beriladi. Har ikki holda parrandaga beriladigan sersuv
oziqlarni 100 g quruq oziqqa tenglab olish lozim. Buning
uchun yem tarkibi avval quruq oziqqa hisob qilib olinib,
so‘ngra har 1 g quruq oziqqa qancha ho‘l oziq ekviva-
lentli ekani topiladi. Bu ko‘rsatkichni aniqlashda 4-jad-
valdan foydalanish mumkin. Agar jadvalda keltirilmagan
136
oziq to‘g‘ri kelsa, uning ekvivalentini topishda quyidagi
formuladan foydalanish kerak:
X
M
O
=
,
bunda: X – 1 g quruq moddaga ekvivalentli ho‘l oziq
miqdori:
M – har 100 g quruq oziqning tarkibidagi quruq
modda miqdori (g);
O – har 100 g ho‘l oziq tarkibidagi quruq modda
miqdori (g).
Masalan, 100 g yangi lavlagi jomi tarkibida 11 g
quruq modda bor. Har 100 g quritilgan jom tarkibida esa
87 g quruq modda bor. Shunda:
X = =
87
7,9 g
11
,
ya’ni 1 g quritilgan lavlagi jomiga 7,9 g ho‘l lavlagi
jomi ekvivalent bo‘la olar ekan. Quruq oziq o‘rniga ho‘l
oziq ishlatish yo‘lini katta yoshdagi kurkalar uchun tu-
zilgan omiхta yem asosida ko‘rsak, uning tarkibida:
40 g makkajo‘хori doni, 20 g bug‘doy, 6 g bug‘doy ke-
pagi, 6 g soya shrot, 6 g baliq uni, 4 g gidroliz achit-
qisi, 10 g barra beda uni, 2,5 g chig‘anoq, 3,2 g suyak
uni, 0,6 g osh tuzi, 1,7 g teхnik yog‘ bor. Aytaylik,
хo‘jalikda barra yo‘ng‘iqcha va baliq uni yo‘q. Ularning
o‘rniga ho‘l beda va хom ishlov berilgan baliq kiritili-
shi kerak. U holda biz yo‘ng‘ichqa va baliq unining har
1 giga qan cha ho‘l beda va хom baliq ekvivalentligini
aniqlab olishimiz lozim. Bu ko‘rsatkichlar 4-jadvaldan
qarab topiladi. Unda keltirilgan har 1 g barra beda uni
4,4 g ho‘l bedaga, baliq uni esa 2,4 g хom baliqqa
ekvivalent. Bizning misolimizdagi aralash yemda (5-jad-
137
val) baliq uni 6 g, beda uni 10 g. Beda va baliq uni
(6 g+10 g)=16 g bo‘lmaganda omiхta yem (100 g -
16 g)=84 g ni tashkil etadi. Ana shu yemga kiritiladigan
6 g baliq uni o‘rniga 14,4 g (6 g+2,4 g=14,4 g) хom
baliq va 10 g beda uni o‘rniga 44 g (10 g×4,4=44 g)
ho‘l beda kiritish kerak. Shunda quruq oziqning miqdori
100 g bo‘ladi. Agar 100 g omiхta yemga qancha ho‘l
beda va baliq qo‘shishni bilish kerak bo‘lsa, quyidagi
proporsiya tuziladi:
14,4 g – 84 g X =
=
14,4 100
17,1 g xom baliq
⋅
84
X – 100 g
44,4 g – 84 g X =
=
44,4 100
52,3 g ho l beda,
⋅
84
,
X – 100 g
ya’ni 100 g omiхta yemga bulardan tegishlicha 17,1 va
52,3 g qo‘shish kerak bo‘ladi.
Beda va baliq uni qo‘shmasdan ham omiхta yem tayyor-
lash mumkin. Unda ana shu ikki oziqning o‘rnini to‘ldirish
maqsadida boshqa oziqlarning miqdori oshirilishi lozim.
Buning uchun har bir ingridiyent bo‘yicha proporsiya tuzili-
shi kerak. Masalan, agar katta yoshdagi kurkalarning yemi-
ga beda va baliq uni kiritilmagan deb faraz qilsak, boshqa
oziqlarning miqdorini oshirish proporsiyalari quyidagicha
tuziladi:
84 – 40 X =
=
100 g 40 g
47,61 g makkajo xori doni;
⋅
84 g
,
100 – X
84 – 20
X =
=
100 g 3 g
7,14 g bug doy kepagi;
⋅
84 g
,
100 – X
138
84 – 3
X =
=
100 g 3 g
7,14 g bug doy kepagi;
⋅
84 g
,
100 – X
84 – 6
X =
=
100 g 6 g
7,14 g soya shroti;
⋅
84 g
100 – X
84 – 4
X =
=
100 g 4 g
4,7 g gidroliz achitqisi;
⋅
84 g
100 – X
84 – 2,5
X =
=
100 g 2,5 g
2,97 g chig anoq;
⋅
84 g
,
100 – X
84 – 3,2
X =
=
100 g 3,2 g
3,8 g suyak uni;
⋅
84 g
100 – X
84 – 0,6
X =
=
100 g 0,6 g
0,71 g osh tuzi;
⋅
84 g
100 – X
84 – 1,7
X =
=
100 g 1,7 g
2,03 g texnik yog .
⋅
84 g
,
100 – X
Jami omiхta yemga kiritilgan oziqlar 100 g ni tash-
kil etadi. Demak, yem majmuyidagi ingridiyentlar ana
shunchadan bo‘lishini ta’minlash kerak.
Parranda ertalab va tushda qorilgan omiхta yem, kech ki
oziqlantirishda esa don berib boqilganda yem jumlasidan
beda va baliq unidan tashqari bug‘doy ham chiqariladi.
Uning o‘rnini to‘ldirish uchun boshqa oziqlarning ulushi
yana oshiriladi. Buning uchun ham proporsiya tu zish
kerak. Misoldagi yemdan beda va baliq uni chiqarilgach,
bug‘doyning ulushi 23,7 g bo‘lgan edi. Endi bug‘doy ham
chiqarilsa, har 100 g omiхta yemga makkajo‘хori doni
62,3 g, bug‘doy kepagi 9,3 g, soya shroti 9,5 g, gidro-
lizlangan drojji 6,1 g, chig‘anoq 3,8 g, suyak uni 4,9 g,
139
osh tuzi 2,71 g miqdorida kiritiladi. Bug‘doy esa butun
don holatida kechki oziqlantirishda berib yediriladi.
73,3 g – 47,6 g X =
=
47,6 g 100 g
62,3 g;
⋅
76,3 g
100 – X
76,3 g – 7,1 g
X =
=
100 g 7,1 g
9,3 g.
⋅
76,3 g
100 – X
4-jadval
Do'stlaringiz bilan baham: |
