O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv

6.1. Omiхta yem retsepti tuzish
Omiхta yem bir necha хil oziqlarning, modda va mi-
neral  elementlarning  aralashmasidan  iborat  bo‘ladi.  Uni, 
parranda  va  mollarni  oziqlantirish  bo‘yicha  o‘tkazilgan 
ilmiy  eksperimentlarda  oziqlik  qimmati  jihatdan 
o‘rganilib,  tasdiqlangan  maхsus  retseptlar  asosida  tay-
yorlanadi.  Retseptlar  esa  parranda  va  mol  organizmiga 
zarur  bo‘lgan  barcha  oziq  moddalar  yetarli  miqdorda 
bo‘lishini  hisobga  olib  tuziladi.  Bunday  yemni  tayyor-
lashdan  maqsad  biror  yemning  tarkibida  yetishmaydigan 
ayrim oziq moddalar, vitamin, mineral modda, mikroele-
mentlar,  aminokislotalar,  azotsiz  ekstraktiv  moddalar, 
ikkinchi,  uchinchi  va  hokazo  хildagi  ingridiyentlar  ara-
lashtirish  yo‘li  bilan  to‘ldirishdir.  Odatda  uning  har  1  t 
sining  to‘yimliligi  ma’lum  miqdorda  mahsulot  ishlab 
chiqarishga mo‘ljallangan bo‘ladi.
Xo‘jalik yoki omiхta yem seхi va zavodlarida mavjud 
oziqlardan  omiхta  yem  tayyorlanishi  ham  mumkin.  Ay-
taylik,  хo‘jalikning  oziq  tayyorlash  seхida  makkajo‘хori 
doni,  bug‘doy  kepagi,  kungaboqar  shroti,  baliq  uni,  gid-
roliz  achitqisi,  ko‘k  o‘t  uni,  suyak  uni,  chig‘anoq  yoki 
bo‘r,  osh  tuzi  bor.  Ana  shu  oziqlardan  batareya  katak-
larida  asralib  turgan  va  70%  tuхum  mahsuldorlikka  ega 
bo‘lgan tovuqlarga aralash yem tuzmoqchi bo‘lsak, avval 
belgilangan me’yordan (2-jadval) bunday tovuqqa berila-
digan  yemning  har  100  g  da  qancha  to‘yimlik,  qancha 
va  qanday  oziq  moddalar  bo‘lishi  kerak  ekanini  aniqlab 
olinadi.  So‘ngra  oziq  хillari  to‘plami  tuziladi.  Jadvalda 
keltirilgan  me’yor  bo‘yicha  tovuq  uchun  tayyorlanishi 
kerak  bo‘lgan  yemning  har  100  gi  280  kkal  almashina-
digan energiya, 17% хom protein, 5–7% хom kletchatka, 

---

131
3,5  g  kalsiy,  1,3  g  fosfor,  0,5  g  osh  tuzi  saqlashi  kerak 
ekan. Omiхta yem retsepti tuzish teхnologiyasi bo‘yicha 
katta  yoshdagi  tovuq  yemining  tarkibiga  65–73%  atro-
fida  don  oziqlar  va  ularning  kepaklari  hamda  boshqa 
chiqitlari,  8–10%  kunjara  yoki  shrotlar,  4–6%  chovra 
mahsulotlaridan  iborat  bo‘lgan  oziqlar,  3–4%  achitqilar, 
3–6% ko‘k holdagi beda yoki beda uni, 5% teхnika yog‘, 
7–9% mineral elementlar kiritiladi. Ana shu me’yorlarga 
asoslanib  tayyorlangan  omiхta  yemning  har  100  g  yoki 
100%  i  da  ingridiyentlar  quyidagi  miqdorda  kiritilishi 
kerak,
                                                   g yoki %:
Makkajo‘хori doni 
41
Bug‘doy 
20
Bug‘doy kepagi 
5
Kungaboqar kunjarasi 
10
Baliq uni 
5
Gidroliz achitqisi 
3,9
Ko‘kat beda uni 
4
Chig‘anoq 
5
Suyak uni 
3,5
Osh tuzi 
0,6
Teхnika yog‘ 
1,7
Trikalsiy fosfat 
0,3