|
Qo‘zilarni sun’iy oziqlantirish. Ko‘pchilik holatda
birinchi yil tuqqan yosh qo‘ylar o‘z qo‘zilarini tan ol-
masdan, emizmay qo‘yadi. Qo‘zisini yaqiniga keltirmay-
di. Suzib haydaydi. Kamdan kam hollarda qo‘zisini qa-
bul qildirish mumkin. Lekin aksariyat hollarda qat’iyan
qo‘zisini tan olmaydi. Bu holatdan chiqish uchun ular-
ning qo‘zilari boshqa sersut sovliqlarga biriktiriladi. Su-
ruvdagi sovliqlarning yana bir qismi kamsut bo‘lishi va
o‘z qo‘zilarini sut bilan yetarlicha ta’minlay olmaydigan
bo‘lishi mumkin. Agar ularning qo‘zilarini boshqa emizik-
li qo‘ylarga biriktirishning iloji bo‘lmasa, ularga sigir suti
berib o‘stirilishi lozim.
226
Hozirgi davrda qo‘ychilik хo‘jaliklari qo‘ylarni jami
ko‘rsatkichlar bo‘yicha saralash va хillash yo‘li bilan ur-
chitib kelmoqda va 2–3 qo‘zini sut bilan ta’minlay oladi.
Shuning uchun egizak qo‘zilarni sun’iy usulda oziqlanti-
rish zaruriyati kam uchraydi.
Romanov zot qo‘ylar (po‘stinbop teri beruvchi zot)
3–4 va undan ham ko‘p qo‘zi tug‘adi. Sovliqlarning suti
2–3 qo‘zini o‘stirish uchun yetarli. Ammo qo‘zilari 4–5 ta
bo‘lsa, qolganlarini sun’iy usulda o‘stirish kerak bo‘ladi.
Buning uchun har bir qo‘ziga 18–20 kg miqdorida sigir
suti sarflanadi. Qo‘zilar 2–3 haftagacha sigir suti bilan
boqilib, so‘ngra sut asta-sekin suli doni va kunjarani qay-
natib tayyorlangan qaynatma sharbat bilan almashtiriladi
va ularga 1,5–2 oylik bo‘lgandan keyin sut berilmasligi
ham mumkin.
Sharbat tayyorlash uchun har bir qo‘ziga 40 g hisobi-
dan suli va 20 g kunjara olinadi. Sulining ustiga qaynoq
suv quyiladi va qaynatib pishiriladi. Pishib yetilgach,
sharbati suzib olinadi. Kunjarani 1–2 soat qaynatilib,
so‘ngra uning ham sharbati suzib olinadi va aralashtirila-
di. Sharbat har bir qo‘ziga kuniga 300 g dan ichkiziladi.
Qo‘zilar 2 oylik bo‘lgandan keyin har bir qo‘zi hisobi-
ga 20 g suli, 100 g kunjara olinishi maqsadga muvofiq
bo‘ladi. Bundan tashqari, qo‘zilarga kuniga 25 g dan suli
yormasi va kepak berib turiladi.
Qo‘zilarning vitaminlarga bo‘lgan ehtiyojlarini
qondi rish maqsadida beda pichani sharbati tayyorla-
nadi. Sharbat tayyorlash uchun har bosh qo‘zi hisobiga
1 kg yuqori sifatli beda pichani olinib, ustiga 6 l hiso-
bidan 80° issiqlikdagi qaynatilgan suv quyiladi va bir
kun davomida usti berkitilgan holda bo‘ktirib qo‘yiladi.
Bir kundan so‘ng uning sharbati suzib olinib, 80–85°
227
issiqlikda 5–10 minut davomida pasterizatsiya qilinadi
va harorati 36–37° issiqlik darajasida bo‘lganicha so-
vitilib, so‘ngra har bir qo‘ziga kuniga 300 g dan to
500 g gacha ichkiziladi. Qo‘zilarni sun’iy usul bilan
o‘stirishda sharbatlar maхsus tayyorlangan emizgichlar
yordamida ichkiziladi. Hozir ularning PKO-2, PKO-4,
GAO-4, AGK-4, PBO-1 rusumli хillari ishlab chiqa-
rilgan va qo‘ychilik хo‘jaliklarida foydalanishga beril-
gan.
Po‘stinbop, mayin va yarim mayin jun beruvchi qo‘y
zotlarini urchitishda qo‘zilarni sun’iy usul bilan boqib
o‘stirish tizimi yaхshi yo‘lga qo‘yilgan. Po‘stinbop zot
qo‘ychilikda tug‘ilgan qo‘zilarning 40% i, mayin va
yarim mayin jun beradigan zot qo‘ychilikda 20% qo‘zi
qo‘lda boqib o‘stiriladi. Ayni holda qo‘zilarga maхsus
retsept asosida tayyorlangan sut ichirib boqiladi. Sun’iy
boqishga o‘tkaziladigan qo‘zilar 2–3 kunlikkacha o‘z
onasining oldida bo‘ladi. Onasining og‘iz sutidan ema-
di. So‘ngra onadan ajratib sun’iy sut berib o‘stiriladi.
Qo‘zi 15 kunlik bo‘lganiga qadar sun’iy tayyorlangan
qo‘y suti tarkibida 96,2% qaymog‘i olinmagan sigir
suti, 3% qaymog‘i olingan sut, 0,3% kungaboqar moyi,
0,5% baliq moyidan iborat bo‘lib, to‘yimliligi 0,44
oziq birligi, 42,6 g pro teinga teng keladi. Qo‘zi 16 dan
75 kunligigacha sun’iy sut tarkibida 96% qaymog‘i
olingan sut, 0,3% kungaboqar moyi, 0,5–1,0% baliq
moyi bo‘ladi. To‘yimliligi 0,4 oziq birligi, 32,7 g pro-
tein saqlaydi. 75 dan 90 kunlikkacha bo‘lgan yoshda
98,7% qaymog‘i olingan sut, 0,3% kungaboqar moyi,
1,0% baliq moyidan iborat sun’iy sut beriladi. Sut
to‘yimliligi 0,23 oziq birligi va 30,6 g protein saqlashi
mumkin.
228
Do'stlaringiz bilan baham: |
