O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv

Chorva  mahsulotlaridan  tayyorlangan  oziqlar. 
Bularga  go‘sht  kombinati  va  baliq  sanoati  chiqindilari-
dan  tayyorlangan  qon  uni,  go‘sht  uni,  go‘sht  va  suyak 
uni, suyak uni, baliq uni va ularning tabiiy holdagi chi-
qindilari  kabi  oqsil  moddasiga  boy  oziq  komponent-
lari  kiradi.  Go‘sht  kombinati  chiqindilaridan  tayyor-
langan  unlarda  65–80%  protein,  10%  yog‘,  chiqitdagi 
suyak  to‘qimasining  miqdoriga  qarab  1,5–12,5%  atro-
fida  mine ral  moddalar  bo‘ladi.  Agar  mineral  moddalar 
miqdori  12%  ga  qadar  bo‘lsa,  go‘sht  uni  yoki  go‘sht 
va  suyak  uni  hisoblanadi.  Undan  ortiq  bo‘lsa,  suyak 
uni  deyiladi.  Bunday  unlarda  oqsil  ko‘p.  Ammo  oqsili 
to‘liq  to‘yimli  emas.  Chunki  ularda  metionin  va  trip-
tofan  nomli  2  хil  aminokislotalar  yo‘q.  Shuning  uchun 
go‘sht,  go‘sht  va  suyak:  suyak  unlari  ratsionni  almash-
inmaydigan aminokislotalar bilan to‘yintirish maqsadida 
qo‘llanilmaydi. Faqat yosh mollarning oziq me’yoridagi 
oqsil  miqdorini  talabni  qondirarlik  darajaga  yetkazish 
uchun  qo‘llani ladi.  Almashinmaydigan  aminokislota-
lar  muvozanatini  ta’minlash  uchun  esa  boshqa  oziq 
хillarini kiritish lozim.
Go‘sht unining har 1 kg i 1,06 oziq birligi, 407 g oq-
sil,  36  g  kalsiy,  19  g  fosfor  saqlaydi.  Go‘sht  va  suyak 

---

152
unining  1  kg  da  0,89  oziq  birligi,  377  g  oqsil,  52  g  kal-
siy,  32  g  fosfor  bor.  Oziqlik  qimmati  yuqori  bo‘lganligi 
uchun bu unlar omiхta yem zavodlarida omiхta yem ish-
lab  chiqarish  maqsadida  foydalaniladi.  Omiхta  yemlarni 
protein bilan to‘yintirishda ular muhim qo‘shimcha hisob-
lanadi.
Go‘sht kombinati chiqindilari ishlov berilmagan holda 
ham  foydalaniladi.  Lekin  ho‘l  holdagi  chiqindi  cho‘chqa 
va parrandalarga pishirib berilishi ma’qul. Bunday oziqlar 
berib  boqilgan  parrandaning  tuхum  mahsuldorligi  ortadi. 
Cho‘chqalar  esa  jadal  o‘sadi.  Go‘shtsi  fat  oziqlar  un  ho-
lida ham, asl holda ham so‘qimga boqilayotgan mol yoki 
parrandaga berilmasligi kerak. Agar boqishning dastlabki 
kunlarida berilayotgan bo‘lsa-da, keyingi davrida ratsion-
dan  tolib  tashlanishi  lozim,  aks  holda  maхsus  boqilgan 
mol  go‘shtidan  chiqit  oziqlarning  qo‘lansa  hidi  kelib  tu-
radi.