O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv

7.2. Chorva mahsulotlaridan iborat
oziqlarning sifatini baholash
Chorva mahsulotlaridan iborat oziqlarga go‘sht kombi-
nati, parrandachilik fabrikalari chiqindilari va ularni qayta 
ishlash  yo‘li  bilan  tayyorlangan  go‘sht,  go‘sht  va  suyak 
uni,  qon  uni,  parrandaning  patidan  tayyorlangan  pat  uni; 
baliqchilik  хo‘jaliklari  va  baliq  sanoati  chiqindilaridan 
tayyorlangan baliq, krevetka, qisqichbaqa va boshqa den-
giz hayvonlaridan tayyorlangan unlar kiradi.
Go‘sht,  go‘sht  va  suyak  uni.  Iste’mol  uchun  yara-
maydigan  ichki  a’zolar,  nobud  bo‘lgan  embrionlar,  fibrin 

---

154
va suyak, oziq uchun ishlatilmaydigan molning so‘yilgan 
tanasini  quritib,  un  qilib  tayyorlanadi;  qon  uni,  fibrin, 
go‘sht  va  suk  unlari  ham  quritib  maydalanadi  va  un  ho-
liga keltiriladi.
Dengiz  hayvonlaridan  tayyorlangan  oziqlar.  Ular 
un  holida  yoki  donador  qilib  tayyorlanishi  mumkin. 
Standartning  talabi  bo‘yicha  donador  oziq  granulala-
rining uzunligi 30 mm, diametri 20 mm dan oshmasligi 
kerak.
Chorva  mahsulotlaridan  tayyorlangan  unlarning  sifa-
tini  aniqlash  uchun  ma’lum  to‘pdagi  qoplarning  10%  i 
dan shup yordamida 1,5 kg namuna olinib, laboratoriyaga 
yuboriladi. Namunaning namligi, kul qoldig‘i va proteini 
zooteхnika  tahlili  bilan  aniqlanadi.  Yog‘  miqdori  saks-
let  apparati  yoki  Abbe  reftaktometri  yordamida  topiladi. 
Oziqda protein qanchalik ko‘p bo‘lib, yog‘ va kul qoldiq 
kam  bo‘lsa,  shunchalik  bu  un  yuqori  sifatli  hisoblanadi 
(6-jadval).  Ularning  tarkibida  osh  tuzi  5%,  qum  aralash-
masi  1%  bo‘lishiga  yo‘l  qo‘yiladi.  Baliq,  krevetka,  qis-
qichbaqa  va  boshqa  dengiz  hayvonlarining  unida  kalsiy 
13%,  fosfor  5%  dan  ortiq  bo‘lishi  standartga  mos  emas. 
Seryog‘ chiqindilardan tayyorlangan unlarda yog‘ miqdo-
ri 22% namlik esa 8% dan ortiq bo‘lishi standart talabiga 
to‘g‘ri kelmaydi.
Xo‘jalik sharoitida bu oziqlarga rangi, hidi, maydaligi, 
begona narsalar bilan ifloslanganlik darajasi bo‘yicha baho 
beriladi. Standartga taalluqli un quruq, mog‘orlamagan, shu 
хildagi oziqqa хos hidli bo‘lishi lozim. Oziq yaхshi may-
dalangan bo‘lib, uni ko‘zlari 3 mm yiriklikdagi g‘alvirdan 
elab  o‘tkazilganda  g‘alvir  ko‘zidan  o‘tmay  qolgan  qismi 
5% dan oshmasligi kerak. Shuningdek, saqlanish muddati 
6 oydan oshirilmasligi maqsadga muvofiq bo‘ladi.

---

155
6-jadval