O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv

O‘simlikni  o‘rish  davri.  O‘simlik  g‘unchalash  va 
gullash  davrlarida  oziq  moddalarga  boy  bo‘ladi.  Tabiiy 

---

108
o‘simliklarni  g‘arq  gullaganda  o‘rish  ma’qul.  Ana  shu 
davrlarda o‘rib quritilgan pichan yuqori sifatlidir. Shu ning 
uchun ham хalqimizda – «Ko‘kat o‘tni unga rahming kel-
ganida  o‘rgil»  –  degan  maqol  bor.  Ma’lumki,  gullab  tur-
gan o‘simlikni uzging kelmaydi. Ammo aynan shu davrda 
uning to‘yimliligi eng yuqori.
Pichanning  buzilganlik  belgilari.  Qotgan  loy,  ke-
sak,  qum,  mog‘orlagan  хashak  aralashgan  hamda  had-
dan  tashqari  qizib  ketib  rangi  o‘zgargan  pichan  sifatsiz 
bo‘ladi.
Namligi.  Standartning  talabi  bo‘yicha  pichanning 
namligi  17%  dan  ortiq  bo‘lmasligi  kerak.  Qish  faslida 
namlik 20% ni tashkil etishi mumkin.
Botanik  tarkibi.  Standartning  ko‘rsatmasi  bo‘yicha 
pichanning  botanik  tarkibini  aniqlash  uchun  100–300  g 
pichan  olinib,  tarkibidagi  o‘simliklar  хili  tekshirib  chi-
qiladi.  Bunda  standart  bo‘yicha  qabul  qilingan  bir-biri-
dan  farqlanadigan  o‘simlik  turlari  (fraksiyalar)  aniqlani-
shi  lozim:  donli  o‘simliklar,  dukkaklilar,  mol  iste’moli 
uchun  yaraydigan  tabiiy  o‘tlar  aralashmasi,  qiyoq  o‘tlar, 
mol iste’moli uchun to‘g‘ri kelmaydigan o‘tlar, zaharlov-
chi  moddalar  saqlaydigan  o‘simliklar.  Botanik  хiliga 
asos lanib pichan 4 guruhga bo‘linadi: sepib yetishtirilgan 
dukkakli o‘simliklar, sepib yetishtirilgan donli o‘simliklar, 
sepib  yetishtirilgan  dukkakli  va  boshoqli  o‘simliklar,  ta-
biiy o‘tloqlardan o‘rib quritilgan pichan. Har bir guruhga 
kiritilgan pichan tashqi ko‘rinishi, rangi, hidi jihatidan shu 
хilga mansub bo‘lishi, shuningdek mog‘orlagan, qizib ke-
tib  rangini  yo‘qotgan,  irigan  bo‘lmasligi  llozim. Ana  shu 
ko‘rsatkichlariga, botanik turiga, tarkibidagi oziq modda-
lar miqdoriga va boshqa sifat ko‘rsatkichlariga qarab har 
bir guruhga mansub pichan 3 sinf – I, II, III ga bo‘linadi.

---

109