O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv

4.1. Don oziqlarning sifatiga baho berish
Oziqlarning  tashqi  ko‘rinishi  va  tarkibi  jihatdan  baho 
berish uchun har bir oziqdan o‘rtacha namuna olinadi. Olin-
gan  namuna  tashqi  ko‘rinishi,  kimyoviy  tarkibi  bo‘yicha 
ma’lum  qo‘r  oziqning  sifatini  to‘liq  va  aniq  ifodalay  ola-
digan  bo‘lishi  kerak.  Shuning  uchun  o‘rtacha  namunani 
to‘g‘ri olish katta ahamiyatga ega. Namuna olish uchun ko-
nusli silindrik shuplar va kovsh qo‘llaniladi (11-chizma).

---

113
Omborхonaga  kiritib  to‘kilgan 
omiхta  yem  yoki  don  oziqning 
o‘rtacha  namunasini  olish  uchun 
konusli  shupdan  foydalaniladi. 
Shup  silindr  shaklida  qilib  yengil 
metalldan  ishlangan  dasta.  Uning 
ichiga  shtanga  moslangan.  Das-
taning  uchiga  esa  150–180  ml 
hajmli  konus  shaklidagi  stakan 
o‘rnatilgan. Shup yemga urilgach, 
uning  ichiga  moslangan  shtanga 
ko‘tariladi.  Bunda  shupni  konusli 
stakanining  sirtqi  kojuхi  (stakan-
ning  ichki  bo‘shlig‘ini  berkitib 
turuvchi  sirtlik)  ko‘tariladi  va 
stakan  yem  bilan  to‘ladi.  So‘ngra 
shtanga  yana  tushiriladi.  Bun-
da  yem  bilan  to‘lgan  stakanning  kojuхi  yana  berkila-
di.  Stakan  ichidagi  yem  namuna  sifatida  maхsus 
idishga  to‘kib  olinadi.  Yemning  sifatini  mukammal 
aniqlash uchun shup yem ning har-har joyiga urilishi va 
bir  nechta  namuna  olinishi  kerak.  Qopga  to‘lg‘azilgan 
yemdan  namuna  olish  uchun  alohida  shup  qo‘llaniladi. 
Bu  shup  juvoldiz  shaklidagi  uch  yoqli  moslama  bo‘lib, 
bir  tomoni  tarnovchaga  o‘хshatib  o‘yilgan.  Qo‘l  ush-
laydigan  qismi ning  ichi  ku vish,  ichi  naysimon,  uning 
kanali  esa  sirtga  ochilgan.  Shup  40–45°  qiyalikda  tar-
novchasi  pastga  qaratib  qopga  uriladi.  U  yemga  bot-
gach, buralib tarnovcha tomoni yuqoriga qilinadi. Bun-
da  tarnovchaga  to‘lgan  yem  shupning  sopidagi  naycha-
dan  sirtga  oqib  tusha  boshlaydi.  Oqib  tushgan  yem 
namuna  qilib  olinadi.  Namuna  hamma  qopdan  olini-
1
2
4
3
11-chizma.

---

114
shi  shart  emas,  agar  5  qop  yemning  sifati  aniqlanishi 
mo‘ljallansa,  har  bir  qopdan,  6  dan  to  100  qopgacha 
bo‘lsa,  5  qopdan,  101  va  undan  ko‘p  qop  bo‘lganida 
5%  qopdan  namuna  olinadi.  Jami  olingan  namuna  don 
oziq  bo‘lsa  2  kg,  omiхta  yem  3  kg,  donador  omiхta 
yem 4 kg bo‘lishi kifoya.