O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

tarkibiga barcha sohalarni qamrab oladi. Ma’naviyatning tarihiy, 
falsafiy va ilmiy ildizlari mavjud. 
Ibtidoiy jamoa davridan insoniyat ma’naviyati shakillana 
boshladi. Paleolit davridan insonlar mehnat qilishga o’rgandi. Mezolit 
davridan dastlabgi hayvonlar qo’lga o’rgatilina boshlandi. Aynan shu 
davrdan boshlab dastlabki kashfiyotlar yuzaga kela boshladi. 
Neolit davrida sug’orma dehqonchilik avj oldi.
Temir asridan boshlab inson har tomonlama shakllanib 
maьdaniy va ma’naviy tushunchalarga ega bo’la boshladi. 
Savol shundaki nima uchun ma’naviyat turli hududlarda turlicha 
shakllandi? Chunki har bir halq o’z mentalitetiga ega, hududlar iqlimiy 
jihatdan bir biridan farq qiladi, tamaddun paydo bo’lgan joydan 
boshqa joylarga asta sekinlik bilan tarqalishi ham bunga asosdir va 
hokazolar... 
Falsafa ma’naviyatning paydo bo’lishini o’z tarkibida ifodalaydi, 
lekin bu qarashlar haqiqatdan uzoq. Masalaga real qaraydigan bo’lsak 
ma’naviyat falsafadan oldin paydo bo’lgan. Falsafa fanlar onasi degan 
qarashlar bor, lekin ma’naviyat falsafadan tashqarida qolgan hodisa. 
Ma’naviyatning 
ilmiy 
taьrifi 
asosan 
Prezidentimiz 
I.A.Karimovning asarlarida mukammal asoslab berilgan. 2008 yil 
bosmadan chiqqan “Yuksak ma’naviyat - yengilmas kuch” asari bunga 
yaqqol misol bo’ladi.

---

95 
5-ilova 
 
KLASTЕR MЕTODI 
 
 
 
 
 
 
 

---

96 
 
6-ilova