O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Mashq metodida jismoniy yuklanish va dam olishni almashtirish xususiyatlari. Agar ta’sir etuvchi faktor sifatida ayrim metodda turli harakatlar kompleks emas balki konkret harakat vazifasidan aniq bir harakat turi bo‘yicha foydalanilsa mashg‘ulot jarayonida jismoniy yuklanishni normalashtirish va boshqarish ancha soddalashtiriladi.
Standartlarga bo‘linish belgisi bo‘yicha bu metodlar ikkita katta guruhlarga:
1) Standart - takrorlash mashq metodlari

2. 
   O‘zgaruvchan mashq metodlariga bo‘linadi.
   

Har bir guruhda yuklanishni uzuluvchanligi, ya’ni uzluksiz mashqlar metodi va uzlukli yuklanish metodlari ya’ni interval mashqlar metodlarini ajrata bilish lozim.
5.7.Uzluksiz va intervalli yuklanish rejimida standart takrorlash metodlari.
Standartlashgan mashqlar jarayonida harakat o‘z tarkibi va yuklanish tashqi parametrlarini hech qanday o‘zgarishsiz takrorlanadi.
Bunday standartlashtirish harakat malakalarini shakllantirish va mustahkamlashning zarur sharoitlaridan va shu bilan birga organizmning ma’lum faoliyatga bo‘lgan morfofunksional moslashuvini hamda erishilgan ish qobiliyatini saqlashning hal qiluvchi sharoitlaridan biridir.
Standart mashq metodlari bir xil meyorda bo‘lmasa ham hamma jismoniy sifatlarni tarbiyalashda foydalaniladi.
Bu metod qo‘pincha tabiiy siklik tuzilishga ega bo‘lgan harakatlar asosida umumiy chidamlikni tarbiyalash maqsadida qo‘llaniladi va bu holda bir meyoridagi texnikada uzoq harakatni tasavvur etadi.
Standart intervalli mashq metodiga bir qator takroriy mashq metodlari kiradi, bu metodlarda bir xil jismoniy yuklanish dam olishning nisbatan doimiy intervali orqali qayta tiklanadi.
Masalan: 200m masofofga maksimal yuklanishga yaqin tezlikda va takrorlash orasida 8-12 daqiqali interval bilan takror yugurib o‘tish; maksimal og‘irlikka yaqin vazndagi shtangani 3-5 daqiqali interval bilan takror ko‘tarish.
Interval vaqtining qancha davom etishi mashqdan ko‘zda tutilgan asosiy maqsadga qarab belgilanadi, bunday maqsad esa jismoniy yuklanishni bajarish paytigacha ma’lum darajada ish qobiliyatini qanchalik tiklanishni kafolat berishdir. Bunda dam olish intervalning 4 - xil: to‘la, qattiq va eksterimal mini-maksi turlari bo‘lishi mumkin.