O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta`lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

O’quvchilar quyidagi ko’nikma va malakalarga ega bo’lishlari kerak:

• 
  ruhiy holatlarni farqlash;
  
• 
  turli ruhiy holatlarni o’zlarida ko’rsatish;
  
• 
  turli kasb egalariga taqlid qilish;
  
• 
  qo’l harakati va tananing turli qismlari harakatlarining imo-ishora sifatida ahamiyatini ifodalash;
  
• 
  hayvonlarga taqlid qilish;
  
• 
  ba’zi hayvonlarning ruhiy holatini aniqlash va farqlash.
  

9. 
   Takrorlash va yakunlash darslariga – 2 soat.
   

XULOSA VA TAVSIYALAR
Inson shaxsini tadqiq etish psixodiagnostika fanidagi asosiy muammo sanaladi. Biz mazkur tadqiqot ishimizda aynan psixodiagnostikaning imkoniyatlaridan keng foydalangan holda proyektiv metodikalar samaradorligini baholashga erishdik. Ish mazmunidan kelib chiqib, quyidagi xulosalarni berish maqsadga muvofiqdir: Psixodiagnostika ― shaxs individual psixologik xususiyatlarining hozirgi holatiga baho berish, rivojlanishini oldindan aytib berish va psixodiagnostik tekshiruv vazifalaridan kelib chiqib, tavsiyalar ishlab chiqishga qaratilgan psixolog faoliyatining so’nggi natijasidir. Psixodiagnostika ― psixologiya fanining zarur sohalaridan biri bo’lib, shaxsning individual psixologik xususiyatlarini o’lchash va aniqlashga doir metodlarni ishlab chiqadi va tayyorlaydi. Shaxsni o’rganishni o’ziga xos jihatlari uning tadqiq etishning murakkabligidadir. Xususan, bu jarayonda psixodiagnostik vositalarning o’rni muhim sanaladi. Shaxsni o’rganishda proektiv metodikalardan foydalanishning imkoniyatlari keng, qulaydir. Shaxs psixodiagnostikasida proektiv metodikalardan foydalanishga doir to’plangan ma’lumotlar psixologiya sohalaridan umumiy psixologiya, shaxs psixologiyasi, kichik maktab yoshi psixologiyasi, psixodiagnostika, eksperimental psixologiya, yosh va pedagogik psixologiya kabi fanlarini yangi nazariy bilimlar bilan boyitishga xizmat qiladi. Shuningdek, proektiv metodikalar borasidagi nazariy bilimlarni boyitilishiga hamda fandagi ahamiyatini oshirishga o’z ta’sirini ko’rsatadi. Keltirilgan xulosalarga muvofiq ota-onalar, tarbiyachilar, o‘qituvchilar va shaxs tarbiyasi bilan shug‘ullanuvchi mutaxassislarga quyidagi tavsiyalarni berish maqsadga muvofiqdir: Shaxs psixodiagnostikasida proektiv metodikalardan foydalanish muhim o’ringa ega. Jumladan, kichik maktab yoshidagi o’quvchilar shaxsini o’rganishda qo’llanilgan proektiv metodikalar ular to’g’risida yetarlicha ma’lumotlar to’plash imkonini beradi. shaxs psixodiagnostikasida proektiv metodikalardan foydalanish zamonaviy psixologik metodikalar bilan samaralidir. bolalar, o‘smirlar va kattalar bilan ishlashning individual uslubini ishlab chiqish; barcha yosh davriga xos yuzaga keladigan psixologik fiziologik o‘zgarishlarni hisobga olish; bolalar va o‘smirlar bilan hissiy emotsional sohalarini nazorat qilish va boshqarish ko‘nikmasini shakllantirish bo‘yicha trening mashg‘ulotlarini tashkil qilish; o‘smirlar bilan jamoaviy tadbirlarni tashkil qilish lozim; shaxsning barcha faoliyat sohasida hissiy zo‘riqishlarini oldini olish lozim. Imkoniyati cheklangan bolalar huquqini himoyalash, ularni ijtimoiy qo’llab-quvvatlash bizning mamlakatimizda doimo davlat e’tiborida bo’lib kelgan. Mustaqillik yillaridan boshlab bunday bolalarni ijtimoiy himoyalash, ular uchun ta’limning eng samarali yo’llarini izlab topish, yangi modullarini yaratishga kirishildi.
1. Ko’rishda nuqsoni bo’lgan o’quvchilarni hayotga tayyorlash jarayonida bilim, ko’nikma va malakalarni shakllantirish muammosi bo’yicha xorijda va Respublikamizda olib borilgan tadqiqotlar ko’rish idroki buzilgan bolaga oilaviy hayotga o’rgatish jarayonida bilim, ko’nikma va malakalarni shakllantirish maxsus tashkil etilgan jarayonda va ilmiy asoslangan tizim va metodik vositalarning qo’llanilishi asosida amalga oshirilishi lozim degan ilmiy farazimizning asosli ekanini ko’rsatdi.
2. Ko’rishda nuqsoni bo’lgan o’quvchilarni oilaviy hayotga o’rgatish jarayonida bilim, ko’nikma va malakalarni shakllantirish va ilmiy asoslangan korrektsionpedagogik tizim va uni o’rgatish bo’yicha maxsus uslubiyat ishlab chiqilmaganligi zaif ko’ruvchi bolalar bilim, ko’nikma va malakalarni talab darajasida shakllanmaganligining asosiy sabablaridandir.
3. Sezgi kommunikatsiya maqsadlarida foydalanish, maxsus o’qitishda sezgi faoliyatining bosqichlarini farqlash, maxsus pedagogik shart-sharoitlarning yaratilishi, muloqotga ehtiyoj tug’diruvchi muammoli vaziyatlarni hosil qilish, tabiiy vaziyatlar va didaktik o’yinlardan foydalanish, maxsus ravishda tanlab olingan va tizimlashtirilgan nutq materiali asosida ish olib borish; sezgi o’qitishning ko’rgazmali vositalarini keng jalb etish, nutqning xilma-xil turlari, shakllari va usullaridan tartibga solingan tarzda foydalanish, o’quvchilar sezgining holatini muntazam o’rganish jarayonida olinadigan ma’lumotlarni hisobga olish asosida o’qitishni tashkil etish mehnat malakalarini amaliy egallashda muhim omillardandir.
4. Ko’rishida muammosi bo’lgan bolalar oilaviy hayotga o’rgatish jarayonida bilim, ko’nikma va malakalarni shakllantirishning dastlabki korrektsion davrining to’g’ri tizimga solinishi keyingi bosqichlar samaradorligining asosiy omili hisoblanadi.
5. Korreksion darslar va mehnat darslari o’qituvchi bergan tuzilma (konstruktsiya) namunasi, ularda foydalaniladigan mashq turlari bo’yicha farqlanadi. Bir vaqtning o’zida butun sinf bilan, shu vaqtning o’zida har bir bola bilan alohida ishlay oladigan mutaxassis pedagogika ta’limiy, tarbiyaviy, korreksion maqsadga va ta’lim samaradorligiga erisha oladi.
6. Biz tavsiya etayotgan dastur talablariga javob bera oladigan metodlar, ishlanmalar va tavsiyalardan foydalanilganda, ko’rishda nuqsoni bo’lgan o’quvchilarni mehnatga o’rgatish jarayonida bilim, ko’nikma va malakalarni shakllantirish korrektsion-o’quv predmetlari asosida fanlararo integratsiya tarzida amalga oshirilganda bilim, ko’nikma va malakalarni shakllantirish darajasi ortadi, sur’ati tezlashadi.
7. Koreksion darslarda (IMXY, predmet tasavvurini shakllantirish va ko’ruv idrokini rivojlantirish) va mehnat darslarida bilim, ko’nikma va malakalarni to’g’ri shakllantirishni ta’minlash orqali, bu toifadagi o’quvchilarning og’zaki va yozma nutqi muloqot vositasi darajasigacha rivojlantiriladi va reabilitatsiya jarayoniga yo’l ochiladi, uyg’un tarzda ta’lim olish imkoniyatlari yaratiladi, ta’lim berish jarayonining samaradorligi oshadi. O’quvchilarni oilaviy hayotga tayyorlash ishlar samaradorligi oshiriladi.