O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

Nerv sistemasi.
Tuban tuzilgan vakillari nerv sistemasi yonbosh nervlilarga o‘xshash 
tuzilgan, nerv gangliylari bo‘lmaydi yoki gangliylar kuchsiz rivojlangan. Nerv hujayralari nerv 
tomirlari boylab joylashadi. Yuksak qorinoyoqlilarda nerv hujayralari nervlarning muayyan 
joyida to‘planib, nerv tugunlari hosil qiladi. Oldjabrali qorinoyoqlilarda besh juft nerv 
gangliylari bor. Ularning birinchi jufti serebral gangliylar halqum ustida, ikkinchi jufti pedal 
gangliylar oyoq oldingi qismida, uchinchi jufti plevral gangliylar pedal gangliylar ustida, 
to‘rtinchi juft vistseral gangliylar orqa ichak ostida, beshinchi juft pariyetal gangliylar
plevrovistseral nerv stvoli orqasida joylashgan. Gangliylar nerv stvollari orqali tutashgan. Bir xil 
nomdagi gangliylarni tutashtiradigan nervlar komissuralar, har xil gangliylari tutashtirib 
turadigan tolalar qonnektivalar deyiladi. Serebral nerv gangliylari ko‘zlar, statotsistlar, halqum 
va paypaslagichlarni, pedal - oyoq muskullarini, plevral - mantiyani, pariyetal - ktenidiy va 
osfradiylarni va vistseral gangliylar esa ichki organlar ishini boshqaradi. 
Qorinoyoqlilarda alohida organlarning ishini boshqarib turadigan qo‘shimcha gangliylar 
(masalan, halqum,ya‘ni bukkal gangliy) ham bor.