O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomli toshkent davlat pedagogika universiteti sh. A. Do‘stmuhamedova, X. A. Tillashayxova

birinchi oylarida harakatlarning rivojlanishi alohida ahamiyatga ega. 
Chaqaloq motorikasi tug‘ilganidan boshlab yetarlicha tashkiliylikka ega, u
holatlarni boshqarishga mo‘ljallangan ko‘pgina mexanizmlarni o‘z ichiga oladi. 
Chaqaloqda ko‘pincha oyoq-qo‘llarining yuqori harakatchanlik faolligi paydo 
bo‘ladi, bu kelajakda koordinatlashgan harakatlarni murakkab majmuini
shakllanishida ijobiy ahamiyatga ega. Chaqaloq bolalarda qo‘l-oyoqlar bukilib, 
barmoqlar 
musht 
bo‘lib 
turadi.
Bola hayotining har bir oyi uning jismoniy va psixik imkoniyatlarining 
shakllanishidagi muhim davrdir. Ikki, uch oylik bola ham yangi tug‘ilgan 
chaqaloqdan ancha farq qiladi, uch yashar bola esa o‘z taraqqiyoti bilan bir yashar 
boladan birmuncha ustun turadi. Ilk bolalik davrda bolaning shaxsi, xarakteri, 
xulq-atvori ma’lum darajada tarkib topadi. Shu sababli bolaning ma’lum davrdagi 
rivojlanishi xususiyatlarini tahlil qilganda, bu rivojlanishning oldingi bosqichlarda 
qanday bo‘lganligini bilish kerak. Bu faqat bolaning rivojlanish jarayonini 
takomillashtirish va tezlashtirish uchun emas, balki ana shu jarayonning bola 
kuchiga yarasha va yosh imkoniyatiga mos keladigan bo‘lishini ta’minlash uchun 
ham kerakdir. 
Bola psixikasi taraqqiyotining mana shu ko‘rsatilgan davrlari umuman qabul 
qilingan bo‘lsa ham, bu davrlarni absolyut davr deb hisoblash mumkin emas. Yosh 
davrlariga ajratishda qat’iy chegara yo‘q. U hech kim yil fasllarining almashinuv 
oyi va soatini ko‘rsata olmaganidek, odam hayotining davrlari o‘rtasidagi 
chegarani ham aniq ajratish mumkin emas. Shuning uchun yuqoridagi davrlarga 
ajratishni absolyut deb bo‘lmaydi. 

---

52