O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

Hayvonlar  organizmida  moddalar  almashinuvining  borishi.  Oziqlanish  orqali 
organizmga  oziq  moddalar,  suv  va  kislorod  o‘tadi.  Bu  moddalardan  anabolitik  reaktsiyalar 
natijasida  hayvonlar  hayoti  uchun  zarur  bo‘lgan  yangi  moddalar  sintezlanadi.  Katabolitik 
reaktsiyalar  natijasida  hayvonlar  tanasidagi  organik  moddalar  parchalanib,  energiya  ajralib 
chiqadi; organizm uchun keraksiz karbonat angidrid gazi, azotli mahsulotlar hosil bo‘ladi. Oziq 
moddalar, suv va kislorod tananing turli qismlariga  yetkazib beriladi; parchalanish maxsulotlari 
esa  tanadan  chikarib  tashlanadi.  Bir  hujayrali  va  tuban  ko‘p  hujayrali  hayvonlar  tanasida 
boradigan modda almashinuv jarayonlarida diffuziya asosiy o‘rin tutadi. 
Hayvonlar  tanasining  yiriklashuvi  va  tuzilishining  murakkablashuvi  bilan  organizmda 
moddalarni  tashish  funktsiyasini  bajaruvchi  maxsus  organlar  paydo  bo‘ladi.  Bo‘shliqichlilarda 
bu  vazifani  tana  bo‘shlig‘i,  yassi  chuvalchanglarda  esa  ichaklar,  to‘garak  va  halqali 
chuvalchanglar,  bo‘g‘imoyoqdilarda  tana  suyuqligi  yoki  qon  bajaradi.  Yuksak  tuzilgan 
hayvonlarda moddalar almashinuvida qon aylanish sistemasi asosiy o‘rin tutadi.