O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

592 s. 341-384 betlar mazmun mohiyatidan foydalanildi. 
  

---

zohid  qisqichbaqa,  arvoh  krab  va  qaroqchi  krab  quruqlikda  yashashga  moslashgan.  Qaroqchi 
krab Tinch va Hind okeanlaridagi ayrim orollarda tuproqdagi uncha chuqur bo‘lmagan inlarda 
hayot  kechiradi.  Kechasi  inidan  chiqib,  mevalar  bilan  oziqdanadi.  Urg‘ochi  qisqichbaqalar 
ko‘payishdan  oldin  dengizga  tushadi.  Tuxumdan  chiqqan  lichinkalar  bir  necha  oy  planktonda 
yashaydi. So‘ngra dengiz tubiga cho‘ kib, mollyuskalarning bo‘shagan chig‘anog‘i ichiga kirib 
oladi.  Faqat  quruqlikka  chiqqandan  so‘ng  chig‘anog‘ini  tashlab,  voyaga  yetgan  qaroqchi 
qisqichbaqaga  aylanadi.  Kamchatka  krabi  (Paralithodes  camtschatica)  ham  tashqi  tomondan 
krablarga  o‘xshasada,  chala  dumlilar  bo‘limiga  kiradi.  U  hech  qachon  mollyuskalar 
chig‘anog‘idan foydalanmaydi, qorin qismi asimmetrik tuzilgan. 
Kaltadumlilar, ya’ni krablar (Brachyura) bo’limi turlarining qorni juda kichik, ko‘kragi 
ostiga, moylovlari  kalta, boshko‘krak qalqoni  keng bo‘ladi. Asosan  dengizda hayot  kechiradi. 
Uzoq  Sharq  dengizlarida  tarqalgan  yapon  krabi  tanasi  uzunligi  3  m  ga  yetadi.  Ular  orasida 
ayrim turlari chuchuk suvlarda yashaydi. 
O‘noyoqlilar oziq-ovqat sifatida muhim amaliy ahamiyatga ega. Daryo qisqichbaqalari, 
omarlar,  langustlar,  krevetkalar  va  krablar  ovlanadi.  Dunyo  boyicha  har  yili  1  mln  tonnaga 
yaqin  qisqichbaqalar  ovlanadi.  Faqat  ovlanadigan  krevetkalar  miqdori  bir  yilda  700  ming 
tonnani tashkil etadi. Ayrim mamlakatlarda krevetkalar sun‘iy boqib ko‘paytiriladi. Kamchatka 
krabini  ovlash  ayniqsa  yaxshi  yo‘lga  qoyilgan.  Bu  krab  shimoliy  dengizlar,  xususan  Barents 
dengiziga aklimatizatsiya qilingan.