O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi narziyeva nargiza norkuziyevna

Lokal  makromuhit  ya’ni t.  yo. ishchi jamoa  tashkiloti.  Tashkilot  hajmi,  mavq’e, 

fnksional boshqaruv ziddiyatlar yo’qligi, boshqaruvni markazlashganligi, xodimlarni 

rejalashtirish va resurslarni taqsimlashdagi ishtiroki, tashkilot bo’limlari tarkibi(jinsi 

va yoshi, kasbiy, etnik) va boshqalar. 

Fizik  muhit,

  mehnat  sanitar-gigienik  sharoitlari.  Jazirama  issiq,  dimlik,  yomon 

yoritilganlik, doimiy shovqin bo’lishi ortiqcha asabiylashish manbaasi va va bavosita 

guruh psixologik muhitiga ta’sir qiladi. Aksincha, yaxshi jihozlangan ish joyi yaxshi 

sanitar -gigienik sharoitlar mehnat faoliyatidan qoniqishni orttiradi, sog’lom ijtimoiy-

psixologik muhitni shakllantirishga yordam beradi. 

Ish  bilan  qoniqqanlik.

  sog’lom  ijtimoiy-psixologik  muhitni  shakllantirishda 

odam  uchun  uning  ishi  qanchalik  turli,  qiziqarli  va  ijodiy  ekanligi,  uning  kasb 

darajasiga mosligi, uning ijodiy potensial iva mahoratini o’sishiga yordam berishi kata 

ahamiyatiga ega. 

Ishning  yoqishi  mehnat  sharoitlaridan  qoniqish,

  moddiy  va  ma’naviy 

rag’batlantirish tizimi, ijtimoiy himoyalanganlik, mehnat ta’tillarini taksimlanishi, ish 

rejimi,  informatsion  ta’minot,  kasbiy  o’sish  imkoniyatlari,  o’z  kasbiy  mahoratini 

---

 

200 

 

oshirish imkoniyati, hamkasabalar kasbiy layoqati, turli yo’nalishlar bo’yicha shaxsiy 

va  mehnat  munosabatlari  xarakteridan  qoniqishni  orttiradi.  Ishning  yoqishi  mehnat 

sharoitlarini  sub’ekt  kutgan  sharoitlarga  mosligi  va  uni  shaxsiy  manfaatlarini 

qoniqtirishi va talablarini qondirishiga bog’liq: 

•

 

yaxshi mehnat sharoiti va moddiy taqdirlash; 

•

 

do’stona shaxsiy munosabatlar va o’zaro muloqot; 

•muvaffaqiyat va yutuqlar, shaxs avtoritetini tan olish, mansabga ega bo’lish va 

boshqalarga ta’sir ko’rsata olish; 

•

 

ijodiy va qiziqarli ish, kasbiy va shaxsiy rivojlanish va o’z potensialini amalga 

oshirish. 

Mehnat  faoliyati  xarakteri.

  Faoliyatning  bir  xilligi,  javobgarlikning  yuqoriligi, 

ishchi  sog’ligi  va  hayoti  uchun  xavf  mavjudligi,  stressga  olib  kelish  xarakteri,  his-

hayajonlik  -  bularning  barchasi  ishchi  jamoada  ijtimoiy-psixologik  muhitga  bevosita 

salbiy ta’sir ko’rsatadi. 

Faoliyatni  birgalikda  tashkil  qilish.

  Guruhlar  rasmiy  tuzilishi,  vakolatlarini 

taqsimlanishi,  yagona  maqsadni  mavjudligi  ijtimoiy-psixologik  muhitga  ta’sir  qiladi. 

vazifalarni  o’zaro  bog’liqligi  xizmat  majburiyatlarini  noaniq  taqsimlanganligi, 

xodimni  o’z  kasbiy  mavqeiga  mos  emasligi,  birgalikdagi  faoliyat  guruhi  a’zolarini 

psixologik  chiqishmasligi  guruhda  munosabatlarni  taranglashtirib,  ziddiyatlar 

manbasiga aylanishi mumkin. 

Psixologik  chiqishish

  ijtimoiy-psixologik  muhitga  ta’sir  qiluvchi  asosiy  faktor 

hisoblanadi.  Psixologik  chiqishish  deganda  birgalikda  faoliyat  ko’rsatish  qobiliyati, 

jamoa qatnashchilari shaxsiy sifatlarini optimal birlashtirish tushuniladi. 

Psixologik  chiqishish  birgalikdagi  faoliyat  qatnashchilari  xarakteristikalari 

o’xshashligi  bilan  ham  belgilanishi  mumkin.  Bir-biriga  o’xshash  odamlar  o’zaro 

harakatlarini  izga  sola  oladilar.  O’xshashlik  o’ziga  ishonch,  xavfsizlik,  o’zini  yuqori 

baholash hislarini paydo qiladi. 

Psixologik  chiqishish  asosida  xarakterdagi  turli  xillik  bir-birini  to’ldirishi 

mumkin.  Bunday  hollarda  odamlar  bir-birlariga  qulfga  to’g’ri  keladigan  kalitdek 

deyishadi  odatda.  Psixologik  chiqishishning  natijasi  sharti  bo’lib  shaxslarni  yaqinlik 

---

 

201 

 

tuyg’usi, bir-biriga bog’liqlik hisoblanadi. Yoqtirmagan sub’ekt bilan muloqot salbiy 

hissiyotlar manbasiga aylanishi mumkin. Ishchilar psixologik chiqishganlik darajasiga 

guruh  a’zolarining  turli  ijtimoiy-psixologik  parametrlar  bo’yicha  yaqinligi  ta’sir 

o’rsatadi. 

Psixologik  chiqishganlikni  uch  darajasini  belgilaydilar:  psixofiziologik, 

psixologik va ijtimoiy-psixologik: 

•