|
Uyga vazifa Uqish,yozib kelish,mavzu xaqida yangi ma’lumotlarni yigish.
Adabiyotlar
Fan buyicha asosiy adabietlar.
1.G.Jalilov.-Bolalar kasalliklari va ularning anatomik-fiziologik xususiyatlari.
2.I.A.Svyatkina.-Bolalar kasalliklari.
Kushimcha adabiyotlar.
1.X.SHodmonov.-Asab va ruxiy kasalliklari.
2.Pediatriya jurnali №1
3.Sixat salomatlik jurnali№2
Elektron saytlar: w w w.ped ru/zdorove
WWW.pedagog.uz
WWW.bilim.uz
WWW.referat.uz
WWW.ziyonet.uz
2.Mavzu: Bolalar organizmining anatomik- fiziologik xususiyatlari
Dars rejasi.
Bolalarda asab tizimi tuzilishi anatomik- fiziologik xususiyatlari
Ichki sekritsiya bezlari tizimi tuzilishi anatomik- fiziologik xususiyatlari
Teri tuzilishi funksiyalari anatomik- fiziologik xususiyatlari
Suyaklar sistemasi tuzilishi anatomik- fiziologik xususiyatlari
Mushak qavatlari tuzilishi. anatomik- fiziologik xususiyatlari
Ma’ruza matni.
Bola dunyoga kelar ekan, ona qornidan tashqarida xayot kechirishga qisman moslashgan buladi. Asab tizimi –asab xujayralari va neyrogiliyadan tashkil topgan bulib anotomik jixatdan mustaxkam boglangan.
Bosh miya-chaqoloqlarda vazni tana vazning 1\8 qismini tashkil etadi12 oyda 1\ 12 qismini, 5 yoshda 1 \ 14, 20 yoshda miyaning dastlabki vazni ortib,tana vaznini 1\ 40 qismini tashkil etadi,chaqaloqda 25% shakillangan buladi.
Orqa miya-chaqoloqda 2-bel umurtqasi ruparasida buladi, 5-6 yoshga kelib 3-4 bel umurtqasi ruparasiga tugri keladi.
Periferik asab tizimi – bola tugilgandan boshlab ishlay boshlaydi,bunda simpatik asab chigali xosil buladi.
Bola tugilgandan bir qancha tugmi yoki shartsiz reflekslar kuzatiladi:surish,yutish, ovqatlanish va ximoya reflekslari rivojlangan buladi.. Moro refleksi- bolani tik xolatda tutganda ikki yonga qul va oyoglarini yozadi,Babinskiy belgisi-oyok kafti ta’sirlantirilganda bosh barmoq boshqa barmoqlarga nisbatan qarama –qarshi tomonga quyiladi.Kerniga belgisi-oyoq son-chanoq bugimidan bukilganda tizza bugimidan bukiladi oyoqlarini yozaolmaydi.Barmoq – lunj belgisi-ona kursatkich barmogini lunjiga olib borilganda va urilganda lablarini chunchaytiradi.Barmoq -kaft belgisi kursatkich barmoqni kaftga olib borilganda barmoqni siqadi.
SHartli reflekslar rivojlanish natijasida,xarakat kunikmalari rivojlanadi. Uyinchoqlarni 50-80 sm narida ushlab turish kerak.1,5-2 oyga kelib bola boshini tutadi 3-oydan narsalarni ushlay boshlaydi.4-5 oylikda bola orqa va oldinga agdarila boshlaydi.6-7 oylikda utiradi.7-8 oyligidakemaklaydi.8-9 oyligida narsalarni ushlab turadi.12-14 oyligida bemalaol yuradi.
Kiyinchalik MAT- ning rivojlanishi natijasida ma’lumotlarni qabul qiladi,rejalashtiradi va qaror qiladi.Bola xar-xil tovushlarga nisbatan javob bera boshlaydi.Bola 2-3 yoshga kelib begonalar bilan tez topishadi,MEN sezgisi kuchli shakllanadi.4-6 yoshda bola kup xarakat qiladi,suz zaxirasi oshib,kunikmalari ortib boradi.Asab tizimining tuliq rivojlanishi 18-20 yoshga kelib tuxtaydi.
Teri va teri – osti yog‘ qavati.
Bolaning teri va shilliq qavatlari nozik bulib,tez uzgarib boradi.Melanin donachalari miqdori keskin kamaygan buladi,kiyinchalik rivojlanib teriga pegmintatsiya (rang) beradi.Teri uch qavatdan iborat buladi.Teri osti yog qavati-rivojlanmagan,yumaloq,yog bulakchalardan iborat. CHaqoloqda teri osti yog qavati lunjda,sonda,boldirda,elkasida va bilaklarida yaxshi rivojlangan buladi.Teri osti yog qavati tez yog tuplanishi bilan kechadi,asosiy vazifasi issiqlik xosil qilishidir.Ter bezlari yaxshi rivojlanganligi uchun kup miqdorda ter ajratadi.4-8 xaftaga kelib asta –sekin sochlar bir qismi tukilib yangisiga almashinadi.Ona qornini 3-xaftasidan tirnoqlar shakillana boshlaydi.
Keriatin xosil bulishi mexanik,termik,kimyoviy tasirlardan shikastlanishiga zamin yaratadi.Teri almashinuv,ximoya,nafas olish vazifalari xam tez rivojlana boshlaydi. Vitamin D faolligi quyosh nuri va ultrabinafsha nurlari tufayli oshadi.
Suyak va mushak tizimi.Suyak tizimi ona qornida 5 oyligidan rivojlana boshlaydi.
Bosh suyagi tuzilishi-bir qancha xusisiyatlari bor.Liqildoq- bosh suyagi choklaridan xoli bulgan,biriktiruvchi tuqimali parda bulib 4 ta buladi.Katta liqildoq-bosh suyagi tepa qismida bulib 2-2,5 sm ga teng 12-15 oyligida yuqalib ketadi,kichik liqildoqlar bosh suyagi ensa qismida bulib1-1,5 sm bulib 5-6 oyligida yuqolib ketadi,ikki yon liqildoqlar uchburchak shaklda bulib 2-3 oyligida yuqolib ketadi.Sut tishlarini chiqishi 6-7 oyligida boshlanadi pastki kurak tishlarning chiqishi,kiyin yuqori kurak tishlari chiqishi bilan boshlanadi.Sut tishlar formulasi: tishlar soni teng n-4 5-7 yoshda tushib boshlaydi.tishlar chiqishi 17-22 yoshga kelib payoniga etadi.
Mushak tizimi-chaqoloqlarda kattalarga nisbatan kam rivojlangan tana ogirligini 23% ni tashkil etadi,kattalarda 44 % ni tashkil etadi.CHaqaloqlarning mushaklarini tonusi oshgan buladi,3-4 oyligida yuqoladi.mushaklar rivojlanish oldin buyindan boshlanadi. 20-22 yoshida rivojlanish payoniga etadi.
Ichki sekritsiya bezlari- maxsus biologik faollikka ega bulib,garmonlar ishlab chiqadi.Bularga:Gipofiz bezi-uncha katta bulmagan oval shaklda bulib,bosh suyagi turk egarchasi ostida joylashgan.Samototrop STG-usish garmoni,Tereotrop TTG-qalqonsimon bez vazifasiga ta’sir qiladi,Adrenokartikotrop AKTG-buyrak usti beziga ta’sir etadi,Luitotrop garmoni,Lyutinlovchi garmoni LG,Folekulalarni etishtiruvchi FSG (ganodotrop)-bular jinsiy bezlarni etishtirishga ta’sir qiladi.
NAZORAT SAVOLLARI
1 Markaziy asab sistemasi
2 Periferik nerv sistemasi
3 Simpatik asab tizimi
4 Parasimpatik asab tizimi
5 Vegtativ asab tizimi
6 Refleks nima
7 Tugma reflekslar nima kaysilar
8 Liqildoq nima
9 Mushaklar tonusi
Tayanch iboralar
1.MNS- Markaziy asab sestemasi-
2. PNS-Periferik nerv sestimasi
3.STG-usish garmoni
4. TTG-tereotrop garmoni.
5. AKTG-adrenokartkotrop garmon
6.LG—lyutinlovchi garmon
7. Liqildoq- suyaklarda choklar xosil qilgan biriktiruvchi tuqima
Do'stlaringiz bilan baham: | 
