O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti texnik ijodkorlik va dizayn fanidan ma’ruzalar matni bilim soxasi: 100000-Ta’lim Ta’lim soxasi: 140000-O’qituvchilar tayyorlash va

Garmonik forma va kompozitsiya tushunchasi.

Shunday qilib biz xar qanday buyumga – sun`iy yoki tabiiy buyumga xos

bo`lgan, uning estetik sifatlariga bog`liq bo`lmagan asosiy belgilari bilan tanishib

chiqdik. Mazkur belgilar bilan tanishish bizga asosiy maqsadga – garmonik forma

nima, uning qanday belgilari bor va u qanday yaratilishini bilib olish uchungina

zarur.

Garmonik forma go`zallik qonunlari asosida yaratiladi. Xammaga ma`lum

bo`lgan bu ta`rif shartlidir: san`atda matematika yoki fizika qonunlariga o`xshagan

qonunlar yo`q, gap faqat ayrim qonuniyatlar haqidagina borishi mumkin.

Garmonik asar yaratish jarayoni “kompozitsiya” nomiga xam egadir.

Kompozitsiya tushunchasi ijadning boshqa turlari – rang tasvir va skul’ptura,

adabiyot va musiqaga xam bab-barovar taaluqlidir.

Dizayndagi kompozitsiya o`z metodikasi va terminologiyasiga ega. U avvalo

asarning zarur sifatlariga yoki dizayonerlik xususiyatlariga tayanadi. Bu sifat va

xususiyatlar idrok etish qobiliyatlariga asoslanadi va kompozitsiya kategaoriyalari

deb ataladi.

---

43