Yangi oʻquv materialini mustahkamlash
2.8Yangi oʻquv materialini oʻzlashtirish darajasini tekshirish boʻyicha tezkor soʻrov oʻtkazadi
2.9. Darsda oʻzlashtirgan bilimlarini tekshirish maqsadida boshlangʻish nazorat olinadi
|
Tinglaydi, yozib oladi
Yozib oladi
Diqqat qiladi
Savollarga javob beradi
Kuzatadi, ma’lumotlarni daftarga qayd qiladi
Savollarga javob beradi,
test topshirigʻini bajaradi
|
3-bosqich: Yakuniy qism.
10 daqiqa
|
Mashgʻulotni yakunlash
Mavzu yakunlanadi, bajarilgan ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida muhim ahamiyatga ega
ekanligiga oʻquvchilar e’tiborini qaratadi
Uyga vazifa berilishi
Nazorat savollariga javob qaytarish
|
Diqqat qiladi
Topshiriqni yozadi
| ilova
Baholash mezoni va ko’rsatkichlari
t/r
|
Nazariy bilimlarni baholash
|
ball
|
1
|
Savollarga to'liq javob berish, misol dalil keltiradi, Mavzu haqida to’liq ma’lumotlarni keltiradi, yangi ma’lumotlarni amaliyotda qo’llay oladi
|
5
|
2
|
Savollarga noto'liq javob beradi, mavzu haqida tushunchalarini to’liq bayon eta olmaydi
|
4
|
3
|
Savollarga qisman javob beradi, yangi va o’tilgan mavzular bo’yicha qisman bilimga ega
|
3
|
4
|
Savollarga umuman javob bera olmaydi, yangi mavzu va o’tilgan mavzular yuzasidan bilimga ega emas.
|
2
| ilova
Kichik guruhlarda ishlash qoidasi
1
|
Talabalar ishini bajarish uchun zarur bilim va masalalarga ega bo’lmog’i kerak
|
2
|
Guruhlarga aniq topshiriqlar berilmog’i lozim
|
3
|
Kichik guruh oldiga qo’yilgan topshiriqni bajarish uchun yetarli vaqt ajratiladi
|
4
|
Guruhlardagi fikrlar chegaralanmaganligi va tazyiqqa uchramasligi haqida ogohlantirilishi zarur.
|
5
|
Guruh ish natijalarini qanday taqdim etishini aniq bilishlari, ishlab chiqarish ta’limi ustasi ularga yo’riqnoma berishi lozim.
|
6
|
Nima bo’lganda ham muloqotda bo’ling, bajargan ishini erkin namoyon etish
|
Fan bo'yicha o'quvchilarni o'zlashtirish, baholash mezonlari
ilova
№
|
Baholash mezonlari
|
Baholar
|
“5” – a’lo
|
“4” - yaxshi
|
“3” - qoniqarli
|
“2” - qoniqarsiz
|
1.
|
Nazariy
ma’lumotlarni o’zlashtirishi
|
|
|
|
|
2.
|
Amaliy
ma’lumotlarni o’zlashtirishi
|
|
|
|
|
3.
|
Joriy nazorat
natijalari
|
|
|
|
|
4.
|
O’rtacha bahosi
|
|
|
|
|
3-Mavzu:Klinik atamalar yasash usullari. Suffiksatsiya. Prefiksatsiya usuli. Klinik terminlar yasovchi atama elementlar. A’zo va tana qismlarini ifodalovchi ,ilm- fanni, diagnostik usullarni, davolashni, iztirobni, kasalliklarni ifodalovchi yunon atama elementlar.
Reja:
• Yunon tibbiy atamalarini yasalishi va tuzilish shakliarini;
• Yunon atamalarida qo'llaniladigan old qo'shimchalarini;
• So'z yasovchi elementlarni;
• So'z yasovchi qo'shimchalar yordamida tibbiy atamalar tuzishni;
Maqsad. Yuqorida keltirilgan sufikslarning va yangi yunon-lotin dubletlarini hamda AE larning ma’nolarini o‘rganish; murakkab va qisqartma so‘zlarni tahlil qilish va yangi murakkab atamalar yasash ko‘nikmalarini o‘stirish.
Klinik atamashunoslikda eng ko‘p qo‘llanadigan lotin suffikslari:
Suffikslar
|
Ma’nosi
|
Misollar
|
Ma’nosi
|
-osis
-iasis
|
Yallig‘lanishdan tashqari kasallik, hujayralar miqdorining ortib ketishi, patologik jarayon va uning natijasi
|
stenosis
|
torayish
|
sclerosis
|
zichlashish,
qattiqlashish
|
toxicosis
|
zaharlanish
|
lithiasis
|
tosh hosil bo‘lishi
|
psoriasis
|
terining toshmali kasalliklari
|
-ismus
|
O‘zak ma’nosi bilan bog‘liq patologik holat yoki ko‘rinish
|
Infantilismus
|
jismoniy yoki aqliy jihatdan bola yoshi darajasida qolish
|
Virilismus
|
ayollarda erkaklarga xos belgilarning paydo bo‘lishi
|
-itis
|
Yallig‘lanish
|
Arthritis
|
bo‘g‘imlarning
yallig‘lanishi
|
Stomatitis
|
ogiz bo‘shlig‘ining yallig‘lanishi
|
-oma
|
O‘sma, shish
|
Osteoma
|
suyak to‘qimalaridan hosil bo‘lgan o‘sma
|
Neuroma
|
nerv tolalaridagi o‘sma
|
Tibbiy va farmatsevtik atamalarini ko'pchilik qismini lotin va yunon so'zlari tashkil etadi, buni biz tarixdan bilamiz. Anatomik so'zlarni, ya'ni odam a'zolari nomini lotin so'zlari tashkil etsa, klinik (ya'ni kasallik va kasalliklar nomini) asosan yunon (grek) so'zlari tashkil etadi. Ba'zi murakkab termin elementlar esa xar ikkala termin qo'shilishidan ham hosil bo'ladi. Shuning uchun ham lotin tilida qo'llaniladigan tibbiy atamalarni o'qib, tahlil qilib, uning tub ma'nosini tibbiyot xodimlari albatta bilishlari kerak.
1. Lotin tibbiyot va farmatsiya terminalogiyasida ishlatiladigan ko'p so'zlar suffikslar va old qo'shimchalar yordamida tashkil topgan bo'ladi.
2. Ko'pchiliktibbiyot va farmatsevtik terminlarning hosil bo'lishlda yunon (grek) tiljdan kirib kelgan old qo'shimchalar ishtirok etadi.
Masalan: a-tonia, hyper-tonia, dys-trophia
3. Ko'pchilik lotin meditsina va farmatsevtik terminlari murakkab so'zlar bo'lib ularni tashkil topishida grekcha (yunoncha) so'zlarini ildizi ishtirok1 etadi.
Masalan: alg-ia-og’riq=neuralgia-asab og'rig'i
4. Murakkab so'zlar bog'lovchi unli harflar va bog'lovchisiz ham tashkil topishi mumkin. Bog'lovchi sifatida o, a, i-unli harflari ishtirok etadi.
Masalan: somn-i-fer=uyqu keltiruvchi; somnus-uyqu; ferere-keltirmoq
Yunon tibbiy atamalarida so'z yasovchi elementlarni yodda saqlang!
Yunoncha
|
O'zbekcha
|
Misollar
|
Misollar tarjimasi
|
Aesthes
|
sezish, his qilish
|
Anaesthesia
|
og'riqsizlantirish
|
-Ala-
|
og’riq
|
neuralgia
|
asab og’rigi
|
-graph-(ia)
|
chizish, yozish, tasvir
|
roentgenographia
|
Rentgen nuri orqali tasvirga olish
|
-path- patia-
|
Kasallik
|
pathologia
|
Kasallik haqidagi fan
|
-therm- thermia-
|
issiqlik, harorat
|
hypothermia
|
issiqlikni pasayishi
|
-ton(ia)
|
taranglashish
|
hypertonia
|
qon bosimini ko’tarilishi
|
-ur (ia)
|
Siydik
|
Anuria
|
siydik chiqmaslik
|
-rragia
|
kesilgan, ketish
|
haemorrhagia
|
qon ketish
|
-scop(ia)
|
tekshirish, kuzatish
|
rectoscopia
|
to'g'ri ichakni tekshirish
|
-therapia
|
Davolash
|
Hydrotherapia
|
suv bilan davolash
|
-trophia
|
Oziqlanish
|
Atrophia
|
Oziqlanishni yo’qolishi
|
-ectomia
|
kesib tashlash
|
Tonsilectomia
|
bodomsimon bezni kesib olib tashlash
|
-phag(ia)
|
Yemoq
|
Dysphagia
|
yutushni buzilishi
|
-philia
|
moyIIIik
|
Heamophilia
|
qon ketishiga moIIIik
|
-stomia
|
og’iz
|
Stomotologia
|
og'iz bo'shlig'i kasalliklarini o’rganuvchi fan
|
Trans-
|
o'tish, quyish
|
transfusio
|
haemotransfusio- qon quyish
|
contra-
|
Qarshi
|
Contraseptinum
|
Xomiladorlikka qarshi rinri
|
peri-
|
Atrofida
|
Pericardium
|
yurak oldi xaltasi
|
syst-
|
Pufak
|
systits
|
siydik pufagi yallig’lanishi
|
Quyidagi nuqtalar o'rniga so'z yasovchi elementlardan foydalanib so'z to'ldiriladi.
1. ….statis-o'tning dimlanishi
2. ….vertebralis-umurtqalararo
3. ….hydricus-suvsiz
4. ….potentio-kuchsiz, quwatsiz
5. ….asthmarticus-astmaga qarshi
6. ….itis-terining yallig'lanishi
7. ….centralis-markaz yaqinida
8. my.... ia - muskuldagi og'riq
9. nephr.... - buyrakni kesib tashlash
10. hyper.... - qon bilan to'lish
Quyidagi Y - ishlatiladigan so'z yasovchi elementlarning xotirada saqlang!
Do'stlaringiz bilan baham: |