O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan viloyati Kasbiy ta’limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi


-16- asrlarga kelibilm-fan, madaniyat tili sifatida faoliyat ko'rsatib keldi. Buning isboti sifatida Golland filosofi Spinoza



Download 3,57 Mb.
bet6/76
Sana01.07.2022
Hajmi3,57 Mb.
#722177
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   76
Bog'liq
Eng yangi Nargiza Asqarova

14-16- asrlarga kelibilm-fan, madaniyat tili sifatida faoliyat ko'rsatib keldi. Buning isboti sifatida Golland filosofi Spinozani falsafiy dunyo qarashlarini, yoki buyuk ingliz fizigi Isaak Nyutonni kashfiyotlarini, D. Mendeleyevning "Ximiyaviy elementlar davriy jadvalini" lotin tilida yozganligini misol keltirishimiz mumkin. Xattoki bu til xalqaro diplomatiya tiligacha yetdi. Buni isboti sifatida 1689-yilda imzolagan Xitoy-Rus shartnomasini (Nerchin shartnomasi) misol keltirishimiz mumkin. Keyinchalik 18 asrni oxirlariga kelib insonlar ongini rivojlanishi, insonlarni o'zligini tanishi tufayli barcha xalqlar birin -ketin o'z tillariga o'tib ketishlari tufayli, bu til qisqa muddat ichida o'lik tilga aylanib qoldi. Xozir bu tilda hech bir xalq gaplashmaydi. Lekin bu til meditsina hodimlari uchun o'rganish kerak bo'lgan til bolib qolaveradi. Chunki bu til rivojlangan paytda butun dunyo tibbiyot hodimlari inson yer yuzida yagona ekanligi, uning organizimini tuzilishi, kasaliklari bir xildaligi bu fanni rivojlantirish uchun yagona muloqat tili zarurligini his qilishib tillar o'rtasida o'rganish oson bo'lgan til lotin til ekanligini tahlil qilishib bu tilni "tibbiyot tili" deb qabul qilingan. Shuning uchun ham harqanday bo’lg'usi shifokor albatta bu tilni o'rganishi shart. Chunki meditsinada quyidagi Lotin maqoli buni isbotidir.
"Invia est in medicina via sine Lingua Latina". ("Lotin tilisiz meditsinaga kirib bo'lmaydi.") Oxirgi vaqtlarda Lotin tilini o'rganishga biroz intilish kuchayganligini e'tiborga olishimiz kerak, Chunki dunyoda o'simliklar dunyosini nomi lotin tilida nomlanadi.Shuning uchun biologlar, vatanimizda juda ko'plab arxeologik manbalarni o'zlashtirishda tarixchilar, jahon tillarini o'rganish tobora kuchayib borayotganligi uchun filologlar ham o'rganmoqdalar. Bundan tashqari zamonaviy kompuyuter va boshqa tehnik yozuvlar ham lotin tili yozuviga asoslangan,
Respublikamiz 1991-yil mustaqil bo'lgandan keyin o'z tilimiz bo'la turib yozuvimiz bo'lmaganligi uchun 1993-yilda "Lotin yozuvidagi o'zbek tili"ga o'tish haqida qaror qabul qilindi va barcha umum ta'lim maktablarida 1995- yildan boshlab o'qitila boshlandi. Har qanday tilni o'rganishda uning alfaviti, grammatik imlo qoidalari asosida o'rganiladi.
Biz tibbiyot xodimlan "Lotin tili va tibbiyot terminologiyasi" ni o'rganishda lotin tilini emas, balki tibbiyot terminologiyasini (atamalarini) o'rganamiz. Shuning uchun ham dars o'zbek tilida olib boriladi. Grammatik jihatdan rus tili grammatikasiga o'xshash bo’lganligi tufayli ba'zan rus so'zlariga taqqoslab o'rganiladi. (Chunki o'zbek tilida rod tushunchasi yo'q).Har bir tilni o'rganish o'zining grammatikasiga asoslanib o'rganiladi. Biz ham lotin tili asoslari va tibbiyot terminologiyasini o'rganishda shu qoidaga asoslanamiz. Lotin tili alfaviti klassik (eski) lotin tilida hammasi bo'lib 20 harfdan tashkil topgan. Keyinchalik grek so'zlarini va ba'zi ma'noli qismlarini lotin tiliga kirib kelishi yangi termin elementlarni xosil bo'lishiga olib keldi. Natijada ba'zi grek (yunon) harflarini kirishi tufayli xozirgi zamonaviy, lotin tili va meditsina terminologivasi fanini o'rganishga 25 ta harf borligi e'tirof etiladi. Har bir harfni bosma, yozma katta-kichik ko'rinishlari bo'lib, har bir harf o'z nomiga va talaffuziga (o'qilishiga) egadir. Alfavitni o'rganishda albatta e'tiborni qaratisherak, chunki ba'zi harflarni yozilishi bosma ko'rinishiga mos kelmaydi, chunki kitoblardagi ko'rinishidan farq qiladi, yoki harf nomi talaffuzidan farq qiladi. Ba'zi harflar ko'rinishi har hil, lekin talaffuzi bir hil bo'ladi. Masalan: G tovushi Gg lotin so'zlarida qayd etilsa, Hh grek so'larida uchraydi va hakazo. Shuning uchun ham alfavitni o'rganishda bunday harflarga alohida e'tibor berish keraki, ular ana shunaay ko'rinishlarga egadirlar. Lotin yozuvidagi o'zbek alfavitidagi harflarninrj ayrimlarini talaffuzi, lotin tilidagi harflarni talaffuzidan keskin farq qiladi! Jumladan lotin tilidagi "j" (yota) o'zbek tilida - "j" deb qabul qilingan, "q''-(ku) esa o'zbek tilida -"q" deb qabul qilingan va hakazo.

Download 3,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   76




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish