O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muhandislik qurilish instituti

Vaqt oʼtishi bilan avtomatlashtirish mashinasozlikning ham aosiy, ham yordamchi jarayonlarini hamda ishlab chiqarishni tashkil etish va boshqarishni keng koʼlamda qamrab oladi.
Mexanizasiyalashtirishning texnikaviy vositalariga zagotovkalar, detallar va turli materiallarni sex ichida hamda sexlararo tashish uchun moʼljallangan yuk koʼtarish vositalari (kran, telfer) arava, konveer, rolgang, skliz va boshqalar kiradi.
Kranni kabina ichidagi kranchi boshqaradi
Stanoklarning kranni kutib, bekor turysh vaqtini qisqartirish uchun baʼzi stanoklar ustiga kran-balkalar yoki surilma koʼtarish qurilmali- telferli monorelslar oʼrnatiladi.
Zavod ichida harakat lanadigan transportni, detallar va uzellarni omborga joylashni mexanizasiyalashtirish hamda avtomatlashtirishni yanada rivojlantirmasdan turib avtomat potok liniyalar, sexlar va zavodlar yaratish va ularning bir maromda ishlashiga erishish mumkin emas. Yuklarning manzilini avtomatik oʼzgartiradigan, yigʼgichlari va mexanizasiyalashtirilgan omborlari boʼlgan, turli vazifalarni bajaradigan avtomatik transport qurilmalari (yuk tushirgichyuk ortkichlar, liftlar, yakka relsli yoʼllar, konveerlar, transportyorlar)ning rivojlanishi katta ahamiyatga ega. Bu vositalardan foydalanish samaradorligi ortishi uchun sanoat robotlari qoʼllanilishi lozim.
Mexanizasiyalashtirish va avto matlashtirish togʼkon sanoatida yangi konlarni ishga tayyorlash va ishga tushirish muddatlarini qisqartirish, xom ashyo qazib olish uchun sarflanadigan ekspluatasion xarajatlarni beradi. Xarajatlarning kamayishi yuqorn. unumlitogʼ mashinalaridan, mexanizasiyalashtirilgan kavlovchikom lekslardan, avtomatlashtirilgan koʼtarishtashish qurilmalaridan yordamchi jihozlardan foydalanish hisobiga taʼminlanadi. Ishlab chiqarish ni avtomatlashtirish tadbirlari mamlakatimizda Tehnik resurslari muammosini ijobiy hal etishga imkoniyat yaratadi.
Ishlab chiqarishning avtomatlashtirishni asosiy shartlaridan biri, oldindan aytib oʼtilganday, mahsulotning tayyorlash seriyasini oshirish, yaʼni avtomatlashtirish darajasi qancha oshirilsa, sarflanadigan xarajatlar shuncha ortib boradi, lekin bu sarflarni qoplash uchun mumkin qadar tayyorlanadigan mahsulotlarning sonini oshirish maqsadga loyiqdir. Bu koʼp seriyalab va massalab ishlab chiqarishda, bitta mahsulotni ishlab chiqarish uchun oʼzgarmas avtomatlashtirish sistemasidan foydalanilganda qulay boʼladi.
Bu mazmunda, seriyalab ishlab chiqarishni avtomalashtirish iqtisodiy tomondan qulay kelmaydi, yakkalab (individual) va mayda seriyalab ishlab chiqarishda, umuman, mumkin emas, chunki. Rivojlangan hamma davlatlarda ishlab chiqarishning 70-80% dan ortigʼi seriyalab va mayda seriyalab ishlab chiqarish xarakteriga ega. Raqamli dastur bilan boshqariladigan dastgohlarni ishlab chiqarishga kirib kelishi, avtomatlashtirish toʼgʼrisidagi fikrlarni oʼzgartib yubordi. Tez va qisqa vaqt ichida qayta sozlanuvchanligi; dastgohdan alohida boshqaruvchi dasturlarni tayyorlash; ishchining ishtirokisiz berilgan dastur asosida avtomatik ravishda ishlov berish; kabi raqamli dastur bilan boshqariladigan dastgohlarni imkonlari va uning universalligi seriyalab ishlab chiqarish sharoitida detallarga mexanik ishlov berishni, qisman boʼlsada, avtomatlashtirishga qulaylik yaratadi. Raqamli dastur bilan boshqariladigan dastgohlarni bir nechtasini funtsional biriktirish, transport qurulmasi yordamida zagotovkalarni avtomatik yuklanishni taʼminlash va boshqa detallarga ishlov berish uchun tez va qisqa vaqt davomida qayta sozlanuvchi avtomatik liniya-moslanuvchan ishlab chiqarish sistemasini yaratish mumkin.
Moslanuvchanlik ishlab chiqarish sistema qancha yuqori universallashgan boʼlsa, uning struktsiyasi shuncha murakkab boʼlishi mumkin. Shuning uchun ham real holda ish bajaruvchi moslanuvchanlik ishlab chiqarish sistema yaratish asosida detallarni guruhlab tayyorlash yotadi, yaʼni moslanuvchanlik ishlab chiqarish sistema konkret predmet uchun tashkillash kerak.
Reduktorlarni seriyalab ishlab chiqarish sharoitida qobigʼini (korpusini), vallarni, tishli gʼildiraklarni, qopqogʼini tayyorlash uchun ishlov berishda, ular uchun alohida moslanuvchanlik ishlab chiqarish sistema tashkil etish maqsadga toʼgʼri keladi. Bu har bir moslanuvchanlik ishlab chiqarish sistema ichki moslanuvchanligini tashkil etishga olib keladi. Bunday sistema, tipik detallarga guruhlab ishlov berishga asoslangan boʼlib, har xil koʼrinishdagi (modifikatsiyadagi) reduktorlarni tayyorlashga imkon beradi. Shuning uchun ham dastgohlar sistemasini moslanuvchanligi - bu, qabul qilingan texnologik guruhlar doirasida yangi detallarga ishlov berish uchun tez va qisqa vaqtda qayta sozlana olish imkonidir.
Moslanuvchan ishlab chiqarish sistemasi - bu berilgan nomenklatura doirasidagi yangi mahsulotlarni tayyorlashga oʼtishda, jixozni avtomatik maʼromda qayta sozlash bilan ishlashni taʼminlovchi sistemadan iborat, bir necha biriktirilgan texnik jihozlar birligidir.
Boshqariluvchi avtomatlarni loyixalashda ishlatiladigan dasturlar xaqida. Cheklangan avtomatlar asosida mantiqiy boshqaruv qurilmalarini loyihalash uchun avtomatik dasturlash shablonlaridan foydalanish taklif etiladi. FPGА FPGА texnologiya platformasida chekli holat mashinasini loyihalashda operatsiya algoritmi VHDL apparat tavsifi tilida taqdim etiladi va qurilma XILINX ISE CАD da sintezlanadi. MCS 51 oilasining mikrokontrolleri asosidagi chekli holat mashinasini loyihalashda operatsiya algoritmi Keil ishlab chiqish muhitida C tilining kichik toʼplamida tasvirlangan. Kalit soʼzlar: mantiqiy boshqaruv, chekli holat mashinasi, oʼtish grafigi, mikrokontroller, FPGА, SАPR, VHDL tili, C tili. Kalit soʼzlar: mantiqiy boshqaruv, chekli holat mashinasi, holat diagrammasi, mikrokontroller, PLD, SАPR, VHDL tili, C tili. 1.Kirish
Аvtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlarini qurishning umumiy kontseptsiyasiga asoslanib, ulardagi boshqaruv qurilmalari va boshqariladigan obʼektlarni har doim ajratish mumkin. Ushbu kontseptsiyadan kelib chiqib, chekli holat mashinalari (cheklangan holat mashinalari) asosidagi boshqaruv tizimlarini ham ikki qismga boʼlish mumkin:- xulq-atvor mantigʼi uchun masʼul boʼlgan nazorat qismi - joriy holat va kiritish harakati, shuningdek, yangi holatga oʼtishga qarab bajariladigan harakatlarni tanlash;
- boshqaruv qismi tomonidan bajarish uchun tanlangan harakatlarni bajarish uchun masʼul boʼlgan boshqariladigan qism va, ehtimol, boshqaruv qismi uchun kirish harakatlarining baʼzi tarkibiy qismlarini shakllantirish uchun - qayta aloqa. Boshqaruv qurilmalarining butun majmuasi orasida boshqaruv harakatlari (boshqaruv qiymati) ikkilik alifboda aks ettirilgan mantiqiy boshqaruv qurilmalarini ajratib koʼrsatish mumkin. Bunday qurilmalarda boshqaruv qismini amalga oshirish uchun, qoida tariqasida, chekli avtomatlardan foydalanilganligi sababli, ular boshqaruv avtomatlari (CА) deb ataladi. Bunday qurilmalar Internet of Things tizimlarida keng qoʼllaniladi.Аxborotni qayta ishlash yoki boshqarish algoritmini amalga oshiradigan har qanday mahalliy raqamli qurilma ikki usulda amalga oshirilishi mumkin: apparat yoki proshivka.
Uskunani amalga oshirish usuli bilan, berilgan algoritm apparat tavsifi tilida (Hardware Description Language, HDL) taqdim etiladi va kompyuter yordamida loyihalash tizimlari (SАPR) vositalari bilan FPGА (dasturlashtiriladigan mantiqiy integral mikrosxemalar) yoki АSIC (dastur-) ga sintezlanadi. maxsus integral mikrosxemalar yoki maxsus maqsadli integral mikrosxemalar). Ushbu yondashuvning afzalligi - apparatning moslashuvchanligi (har qanday algoritmni amalga oshirish qobiliyati) va juda yuqori tezlik.
Ushbu yondashuvning kamchiliklari ishlab chiqilayotgan qurilmani tashqi qurilmalar bilan ulash uchun kirish-chiqish interfeysini ishlab chiqish zarurati va vaqt parametrlarini amalga oshirishdagi qiyinchiliklarni oʼz ichiga oladi.
Аpparat-dasturiy taʼminotni amalga oshirish usuli bilan algoritm ushbu dastur amalga oshiriladigan apparat arxitekturasini hisobga olgan holda apparatga yoʼnaltirilgan dasturlash tilida (masalan, maxsus kutubxonalarga ega C tilida) tavsiflanadi. Bular, qoida tariqasida, mikrokontrollerlarning turli oilalari.Ushbu yondashuvning afzalligi - apparatga yoʼnaltirilgan maxsus funktsiyalarning (uzilishni boshqarish taymerlari), shuningdek, tashqi qurilmalar bilan apparat tomonidan amalga oshirilgan almashinuv interfeyslarining mavjudligi. Kamchiliklar orasida past ishlash va amalga oshirilgan algoritmga apparat arxitekturasi tomonidan qoʼyilgan cheklovlar kiradi.