Bob Maxsus avtomatlardan tashkil topgan avtomat liniyalar. Bunday avtomat liniyalar juda yuqori unumdorlikka ega boʼladi. Ular uchun texnologik jarayon xam maxsus ishlab chiqariladi. Shu sababli ular yalpi ishlab chiqarishda (masalan; podshipniklar ishlab chiqarishda) ishlatiladi. Maxsus dastgohlardan tashkil topgan avtomat liniyalar bilan kompleks avtomatlashtiriladi, jumladan mexanik ishlov berishdan tashqari, yigʼish, nazorat qilish, moylash va boshqa operatsiyalar ham avtomatlashtiriladi. Bunday liniyalar murakkab avtomat sex va zavodlar qurish uchun asos boʼla oladi. Xozirda baʼza bir maxsulotlarini ishlab chiqarishni avtomatlashtirishda maxsus rotorli dastgoxlardan tashkil topgan, rotorli avtomat liniyalar ishlab turibdi. Raqamli dastur bilan boshqariladigan dastgohlar qoʼllanishi, avtomatlashtirishda yangi bosqichni boshlanishiga sabab boʼladi. Bunday dastgoxlar asosida tuzilgan avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish modullari ishlab chiqarishni toʼliq avtomatlashtirishga erishishdan tashqari EXM bilan avtomatlashtirilgan boshqaruvni ham qoʼllanishiga imkoniyat yaratadi. Raqamli dastur bilan boshqariladigan dastgohlarni yuqori moslanuvchanligi donalab va seriyalab ishlab chiqarishni avtomatlashtirishni asosiy dastgohi boʼlib qoldi. Bundan tashqari ishlab chiqarish obʼekti oʼzgarib turishi mumkin boʼlgan koʼplab ishlab chiqarishda ham qoʼllanishi mumkin. Turli seriyalardagi ishlab chiqarishni avtomatlashtirish boʼyicha tajribalar shuni koʼrsatadiki, bu muammolarni yechishning bir qancha yoʼli mavjud. Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish boʼyicha texnik yechimlari har xil boʼlsa ham ularning maqsadi bitta - ishlov berishdagi mehnat unumdorligini oshirishdir. Istalgan texnologik jarayonni bajarishda davr davomiyligi quyidagicha topiladi: T = tp + tx, Buyerda: tp - detallarga ishlov berish, yaʼni shakllantirish uchun sarflanadigan vaqt; tx - boʼsh (uzatish, kesuvchi asbob va zagotovkani oʼrnatish va yechish, ish jarayoniga qoʼshimcha mexanizmlarni qoʼshilishi, asbobning tezkor yetkazish va qaytarish, detalni oʼlchash va boshqa) harakatlanish uchun ketadigan - ishlov berish vaqtiga mos kelmaydigan, yaʼni davriy yoʼqotish vaqti. Аvtomatlashtirishning-uchinchibosqichi, sifatni boshqarish tizimlari, ishlab chiqarishni avtomatik boshqarish tizimlari va EXM larni keng qoʼllangan xolda avtomat boʼlimlar, sexlar va zavodlar qurish bilan ishlab chiqarish jarayonini kompleks avtomatlashtirish bilan bogʼliq. Kompleks avtomatlashtirishda yuqori texnika bilan taʼminlangan ishlab chiqarish jarayonini siklini iloji boricha qisqartirish va ishlab chiqarishni avtomatlashtirilgan boshqarishni qoʼllash muxim axamiyat kasb etadi. Аsosiy ishlab chiqarish jarayoni avtomat liniyalarda bajariladi, liniyalar va sexlar orasidagi tashish, taxlash qirindilarni yigʼish va qayta ishlash, sifatni boshqarish, ishlab chiqarishni avtomat boshqarish tizimlari keng qoʼllaniladi. Xozirda kompleks avtomatlashtirishda dastgoxlar bazasida tashkil qilinadigan moslanuvchan ishlab chiqarish modullarida keng qoʼlanilmoqda. Bundagi EXM bilan boshqarish imkoniyati, nafaqat texnologik dastgoxlar balki butun ishlab chiqarishni tashkil qilish va boshqarishEXM.gayuklatilmoqda. Mexanizasiyalashtirish deb, texnologik jarayonlarni mashina va mexanizmlar yordamida bajarish usuliga aytiladi. Harakatlarning bir qismi mexanizmlar yordamida bajarilsa (zagotovka pnevmatik patron yordamida qisiladi, suppart tez keltiriladi va h. k.) - qisman, hammasi mexanizmlar yordamida bajarilsa-kompleks mexanizasiyalashtirilgan hisoblanadi. Kompleks mexanizasiyalashtirishda ishchi (operator) zagotovkalarni oʼrnatish, tayyor detalni olish, qurolni oldinga va ketinga surish ishlariga kuch ishlatmaydi, balki stanok yoki agregatnigina boshqaradi. Ishlab chiqarishni avtomatlashtirish texnologik jarayonlarni qoʼlda boshqarishni avtomatik boshqarish bilan almashtirishni koʼzda tutadi; bunda boshqarish operatorsiz, faqat uning nazorati ostida bajariladi. Ishlab chiqarishni avtomatlashtirshi ham qisman yoki kompleks boʼlishi mumkin; qisman avtomatlashtirishda texnologik jarayonning faqat ayrim boʼlaklarigina avtomatik uskunalarda bajariladi. Ishlab chiqarishni kompleks avtomatlashtirishda esa texnologik jarayonning barcha qismi bir butun boshqarish tizimiga bogʼlangan avtomatik stanok yoki agregatlarda bajariladi. Ishlab chiqarishni kompleks mexanizasiyalashtirish va avtomatlashtirishning faqat ishlab chiqarish-texnikaviygina emas, balki ijtimoiy ahamiyati ham bor. Jamiyatimizda u mehnatkashlarning zarur manfaatlariga mos tushadi va uning xarakterini yengillashtiradi hamda tubdan oʼzgartiradi, ish kuni davomiyligini qisqartirish hamda aqliy va jismoniy mehnat orasidagi farqni yoʼqotishdir
