O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

Mahsulot tarkibidagi yog miqdorini namunani yogsizlantirish orkali aniqlash
Bu uslub mahsulot namunamsini kuritilgandan so’ng Sharbatslet apparatida 
ekstrakstiyalab yogsizlantirishga asoslangan. 
Buninguchun 0.001 g aniqlikda tortilgan 5 g namunani chinni xavonchaga solib, kuritish 
shkafida 3-4 soat 98-100
0
S da kuritiladi. So’ngra namunani 6x7 sm li kogozga solinadi. 
Xavoncha osti namlangan efir bilan tozalab, namuna va paxtani ikkita kuritilgan kogozga 
uraladi. Ularni byuksga solib, 10-15 min kuritish shkafida kuritib, so’ngra eeksikatorda 
sovitib 0.001 g aniqlikda ogirligi ulchanadi. Nomerlangan bir necha paket Sharbaslet 
apparatiga joylanadi va petroley yoki etil efiri bilan ekstrakstiyalanadi. Ekstrakstiya jarayonini 
tugaganini soat oynachasiga tomizilgan tomchini buglatilganda dog xosil bo’lmagunicha 
davom ettiriladi. So’ngra paketchalarni ekstrakstiyagacha solingan byukslarga joylab, avvl 
efirni buglatib yuborish uchun 20-30 min davomida surish shkafida, keyin esa 1.5-2 soat 
davomida kuritish shkafida 98-100
0
S da kuritib, sovitib, 0.001 g aniqlikda massasi ulchanadi. 
Dastlabki va oxirgi massalar orasida farkka karab mahsulot tarkibidagi yog miqdori 
aniqlanadi.

Yoglarni miqdorini standart ekstrakstion ogirlik usuli bilan aniqlash. 
Bu uslubda 4-5 min da mahsulotlardagi yoglarni miqdorini aniqlash mumkin. Ogirligini 
ulchash aniqlash mumkin. Ogirligini ulchagan 40x100 ml li filtr kogozlardan paketchalar 
yasab, 10 g Konserva namunasini ekstraktorni metal probirkasi tubiga joylashtirib, unga 7-8 g 
suvsizlantirilgan kalstinir soda solib (yoki natriy sulfat yoki natriy gidrofosfat) 20-25 sm
3
benzin solinadi.(Qaynash xarorati 90-120
0
S). So’ngra ularni barchasi 4-5 min metall pestik 
yordamida maydalanadi. Soda suvni biriktirgach issiklik ajratadi, bu esa yogni tez eritadi. 
Probirkadagi xarorat 32 dan ortmasligi kerak, bunda soda suvni biriktirishi pasayadi.Zarur 
bo’lsa probirka sovitiladi. 
Aralashtirish tugagach eritmani filtrlanadi. Buning uchun metall probirkaga trubkali 
pukak quyiladi, graduirovka kilingan pipetka urnatilgan. Trubka oxiriga rezina nok urnatilgan, 
xavo ta’sirida yog nayga kutariladi. Bu namuna 2-5 sm
3 
olinadi va uni avvaldan kuritib 
tayyorlangan 8-10 sm
3
li alyumin idishlarga solinadi. Erituvchini buglatish uchun bu idihga 
180-200
0
S li kumli hammomga joylanadi. 
Eritma buglatilgach 1-3 min idishlarda sovitilib, -.001 g aniqlikda ulchab yog miqdori 
aniqlanadi. 
X=AB100/ B; A=(B/0,92)a; 
A-yogni ekstrakstiyalash uchun olingan erituvchi miqdori, sm
3
A-Mahsulot namunasi, g 
B-idishdagi yog massasi, g 
0.92- usimlik yoki chuchka yogining zichligi, boshka xayvonlar yogining zichligi-0.94.