O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

Nonlarni tashish, saqlash va saqlash jarayonida bo’ladigan o’zgarishlar 
Non mahsulotlari odatda maxsus jihozlangan transport vositalari bilan tashiladi. Bu 
avtomashinalarning kuzovi mustahkam, jovonlar o’rnatilgan bo’lishi kerak. Transport 
vositasining non mahsulotlari tashishga yaroqliligini ko’rsatuvchi sanitariya pasporti yoki rayon 
sanitariya inspekstiyasining yozma xulosasi bo’lishi talab etiladi. Non tashishga mo’ljallangan 
transport vositasiga vaqt-vaqti bilan sanitariya ishlovi beriladi. Nonlarni tashiganda ularning 
sifatining pasayishiga yo’l qo’yilmaydi. 
Non mahsulotlarini faqat mustasno ravishda maxsus jihozlanmagan transport vositalarida 
tashishga ruxsat etiladi. Bu erda nonlar lotoklarga, savat va yashiklarga joylanishi, ustidan toza 

---

128 
material, so’ngra ifloslanish va har xil begona hidlardan saqlash uchun brezentlar bilan yopilishi 
kerak. Nonlarni yuklashda va tushirishda mexanik shikastlanishdan saqlash lozim. 
Savdo tarmoqlarida aholiga sotilgunga qadar non toza, quruq, yaxshi yoritilgan, 
shamollatiladigan xonalarda saqlanadi. Non mahsulotlarini saqlash uchun eng qulay temperatura 
20-25
0 
S hisoblanadi, lekin harorat 6
0 
S dan past bo’lmasligi kerak. Nonlar saqlanadigan 
xonalardagi havo nisbiy namligining 75-80% bo’lishi tavsiya etiladi. 
Agar nonlar assortimenti aralash bo’lgan kundalik ehtiyoj mollari magazinlarida sotilsa, u 
holda non-bulka mahsulotlarini saqlash uchun max-sus xona ajratiladi. Nonlar begona hidlarni 
o’ziga singdirish qobiliyatiga ega bo’lganligi uchun, baliq va hokazolar bilan birga saqlash man 
etiladi. 
Yangi yopilgan nonlar muloyim, xushbo’y ta’m va hidga ega, mag’izlari elastik, 
kesilganda ushalanib ketmaydigan bo’ladi. Ma’lum muddat o’tgandan keyin esa nonning 
xushbo’y hidi yo’qoladi, mag’zining elastikligi kamayadi. Umuman nonni saqlangan paytda bir-
biriga bog’liq bo’lmagan ikki jarayon ketadi. Bularning birinchisi nonda suvning bug’lanishi, 
ya’ni massasining kamayishi, ikkinchidan esa fizik-kimyoviy jarayonlar ta’sirida nonning 
qotishidir. Nonni uzoq saqlash uchun mana shu ikki jarayonning borishini iloji boricha 
kamaytirish kerak. Quyida shu jarayonlarning mohiyatini ochishga harakat qilamiz.