O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti «Geografiya» kaferdrasi

tog’ kasalligi
” deb 
atluv
chi kasallik keng tarqalgan. Tog’ kasalligi to’g’risidagi ma’lumotlarni ispan 
sayohi akosta tomonidan yozib qoldirilgan. Uning yozishicha 1590 yil And tog’lari 
bo’ylab sayohat chog’ida 4500 metr dengiz sathidan balandlikda hamrohlari 
orasida qandaydir kasa
llik yuzaga kelganligi, ularning yurak urishlari o’zgarib, 
bosh aylanish, nafas siqishi, burunlarining qonashi, quloqlarining shang’ilashi kabi 
holatlar kuzatiladi. Bu tog’ kasalligi bo’lib, faqatgina 
1887 yil frantsuz olimi Bert
tomonidan aniqlangan va bu kasallikning bosh sababchi deb kislorod yetishmasligi 
bilan izohlagan. Keyingi yillarda tog’larda yashovchi kishilarning yurak faoliyatini 
o’rganish natijasida ushbu hududda yashovchilar yuragi boshqa hududlarga 
nisbatan ancha farq qilishi, ya’ni ularning
yurak o’ng qorinchalarining qalinligi 
aniqlangan. Tog’li o’lkalarda yashovchi kishilar orasida yana quyosh urishi, 
oftal
ьmiya, endemik buqoq kabi kasalliklar ko’proq uchraydi. 
Dengiz va boshqa suv havzalarida faoliyat ko’rsatuvchi kishilar orasida 
ko’pincha “
dengiz kasalligi
” uchraydi. Ushbu kasallik kemaning chayqalishi 
natijasida yuzaga keladi. Dengiz kasalligining kelib chiqishi va rivojlanishida asab 
tizining holati muhim rol o’ynaydi.
O’rmon tayga hududlarida ham o’z nomi bilan “
o’rmon kasalligi
” deb 
nomlanuvchi kasallik uchraydi. Bu kasallikda kishi jismida har-hil ruhiy holatlar, 
karaxtlik tinimsiz uyqu, chivinlar 
va kanalar chaqishi bilan bog’liq kasalliklar 
ko’p uchraydi.
Cho’l va unga yaqin hududlarda havo harorati va bug’lanish yuqoriligi, 
nisbiy namlik esa past bo’ladi. Aslida inson organizmi uchun 18
-21 gradusli havo 
harorati, 40-60 foizli nisbiy namlik qulay hisoblanadi. Doimiy yuqori harorat va 
namlikning me’yorda bo’lmasligi kishi tanasiga salbiy ta’sir ko’rsatadi. Bu hol o’z 
navbatida asab va gormonal tizimlar bog’liq kasalliklarni, shuningdek, qon
-tomir 
tizimidagi kasalliklarni keltirib chiqaradi. Bunday s
haroitda cho’l sharoitida 
ko’proq holsizlanish, darmonsizlanish va o’ta tashnalik bilan ajralib turuvchi 
“