O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va geografiya fakultet

Mavzuning o’rganilganlik darajasi.
1958-yilda Lyuis Gryuber “Gruber 
systems Inc” kompaniyasining laboratoriyalaridan birida poliefir smola va 
anorganik to’ldiruvchi—mayda marmar bo’laklari aralashmasidan yangi qattiq 
material oldi. Bu qattiq material keyinchalik sun’iy marmartosh nomini oldi. Shu 
kashfiyotdan keyin yangi material—sun’iy marmar yoki sun’iy toshning tobora 
keng tarqalishi boshlandi [1,2,37 ].
BMI ning maqsad va vazifalari. 
Ushbu BMI ning maqsadi—to’yinmagan 
poliefir smola asosida sun’iy tosh olish jarayonlaridagi tarkib—to’ldiruvchi, 
poliefir smola, qotiruvchi, tezlatgichni nisbatini optimallash, qotishni va unga ta’sir 
etuvchi omillarni optimallash, muqobil antiadgeziv tanlash, jarayonlarni iloji 
boricha soddalashtirish, yuqoridagilarga amal qilgan holda olingan mahsulotning 
fizik-kimyoviy xossalarini saqlab qolish. 
Qo’yilgan maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalar hal etiladi: 
1)
To’yinmagan poliefir smolasi uchun eng optimal tezlatgich va qotiruvchi 
konsentratsiyasi tanlash. 
2)
Qotishga ta’sir etuvchi omillar aniqlanib uni jarayon uchun qulay darajada 
bo’lishiga erishish. 
3)
Muqobil antiadgezivni tanlash. 
4)
Olingan mahsulotning ba’zi fizik kimyoviy-xossalarini o’rganish. 
5)
Olingan mahsulotga oson ishlov berish yo’llarini o’rganish. 
6)
Mahsulot tan narxini sezilarli kamaytirish. 
BMI ning obyekti va predmeti. 
Tadqiqotning obyekti sifatida, asosan, xo’jalik 
turmushimizda keng ishlatadiganimiz—santexnika jixozlari(rakovina, vanna, stol 
ustiga qoplagichlar, kafel), dekorativ toshlar va plitalar, marmarni imitatsiya 
qiluvchi buyumlar, to’yinmagan poliefirlar asosida olish mumkin bo’lgan 
kompozitsiyon materiallar qilib olindi. Poliefirning reologik, fizik-kimyoviy 

---

6 
xossalarining olinayotgan kompozitsiyon materialga ta’sir etishiga katta e’tibor 
berildi. Shu bilan birga, sun’iy tosh olish jarayoniga ta’sir etuvchi omillar bo’lgan 
poliefir turi, qotiruvchi, tezlatgich turlari va konsentratsiyasi, to’ldiruvchi xili va 
uning kompozitsiyon tarkibdagi ulushi kabilarning ta’siri tadqiq qilindi.