O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va geografiya fakultet

 
KIRISH 
Mavzuning dolzarbligi. 
Ma’lumki biz hozir shiddat bilan rivojlanib, 
o’zgarishlar va yuksalishlar bo’layotgan zamonda yashayapmiz. Har bir kunimizda 
yangiliklar bo’lishiga o’rganib qolganmiz. Taraqqiyot shu darajada rivojlanib 
borayotgan bugungi kunda biror soha yo’qki, u yerda yuqori molekulyar 
birikmalar ishlatilmasin. Bular xoh sintetik, xoh tabiiy polimerlar bo’lishidan 
qat`iy nazar ularni ishlatish ko’lami tobora kengayib bormoqda. Shu jumladan 
to’yinmagan poliefir smolalar asosida olinadigan mahsulotlar turi ham ko’payib 
bormoqda. Ular asosida olinayotgan kompozitsion materiallar xalq xo’jaligida 
tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda. Shunday kompozitsion materiallar qatorida, 
so’nggi vaqtlarda, sun’iy tosh yoki sun’iy marmar ishlab chiqarish va ularning 
ishlatilish sohalari kengayib bormoqda.
 
Poliefir smolalar asosidagi sun’iy tosh—hozirgi kundagi bozorda eng 
zamonaviy va kelajagi porloq, tan narxi arzon tovar hisoblanadi. To’yinmagan 
poliefir smolalar to’yingan poliefir smolalarga qaraganda har tomonlama 
afzalliklarga ega va arzon ham. To’yinmagan poliefirlarning o’ziga xosligi 
shundaki, ulardan tayyorlangan kompozitsion materiallar past bosimda, bosimsiz 
qizdirilganda yoki xona haroratida ham qotishi mumkin. 
Shuni nazardan qochirmaslik kerakki, bizning vatanimiz ham rivojlanayotgan 
davlatlar qatoriga kiradi va bunday davlat iqtisodida kichik biznes va tadbirkorlik 
muhim o’rin tutadi. Sun’iy tosh olish texnologiyasiga unchalik ko’p miqdorda 
sarmoya kiritish shart emas. Uni sex shaklida yuritish mumkin. Lekin ushbu sex 
bir nechta ish o’rinlarini yaratish imkonini beradi. Ishlab chiqarilayotgan 
mahsulotga bo’lgan talab ham yuqori. Chunki yurtimizda olib borilayotgan keng 
ko’lamli qurilish va obodonlashtirish ishlari buni ta’minlaydi. Shu bilan birga 
ishlab chiqarilayotgan mahsulotdan biz yuqorida sanab o’tgan turli xildagi 
mahsulotlarni va dekorativ kompozitsiyalarni yasash imkoni borligi ham 
tadbirkorlik imkoniyatlarini oshiradi. Sun’iy tosh tabiiysiga qaraganda ekologik va 
gigiyenik jihatdan olib qaraganda ham ancha toza. Oddiy misol, tabiiy 

---

5 
marmartoshda mikrog’ovaklar bo’ladi va bu g’ovaklarga chang o’tirib uning ichida 
bakteriya va viruslar rivojlanishi mumkin, sun’iy toshda esa bunday kamchilik 
yo’q[36]. Ushbu faktlar sun’iy tosh olish jarayonlarini o’rganish va uni yo’lga 
qo’yish naqadar dolzarb ekanini ko’rsatib turibdi.