O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti fiziologiya va valeologiya asoslari kafedrasi valeologiya asoslari

X-BOB OITS ning klinik formalari va belgilari ularning diagnostik tekshirish usullari.
OİTS bilan zararlanish yo’llari
İnson qoniga İİV tushgandagina OİTS bilan kasallanishi mumkin. Kasallik bilan zararlanishning keng tarqalgan yo‘li – İİV zararlangan inson bilan jinsiy aloqaga kirishishdir; bunda virus jinsiy aktlarda ko‘pincha ro‘y beradigan kichik yaralar orqali qonga o‘tadi. Giyohvandlar kasal insonlar foydalangan shprits va ninalardan fodalanishlari oqibatda ushbu kasallik bilan zararlanishlari mumkin. İİV bolaga kasal onadan homiladorlik, tug‘ilishi yoki ona suti orqali yuqishi mumkin. 25-30 % bolalar OİTS bilan kasal onadan zararlanib tug‘ilsalar ham, bu bolalarning kasallik bilan zararlanishining 90 % ini tashkil etadi.
OİTS bilan tibbiy xodimlarning shpritslar bilan emlayotganlarida, ochiq
yaralarga ko‘z, burun shilliq qatlamlariga behosdan zararlangan qon sachrab ketishi natijasida zararlanishi holatlari ham kuzatilgan. AQSh da tish shifokori 6 ta mijozni OİTS bilan zararlagani ma‘lum.
OİTS bilan turmushda, maktabda, do‘konda, ishda zararlanish holatlari
tasdiqlanmagan. Chunki OİTS virusi atrof muhitda tez halok bo‘ladi. Shuning uchun kasal kishining qurib qolgan qoni va boshqa ajratmalari xavfli emas. Shu sababli o‘pishishlar ham hech qanday xavf tug‘dirmaydi. Bundan tashqari, inson so‘lagida limfatsitlarning tanqisligi virusi bilan zararlanishiga qarshilik qiluvchi oqsil topilgan. Begonalarning ustaralari, tish cho‘tkalari bilan foydalanganda ham (chunki bunda teri tirnalishi va kichik yaralar hosil bo‘lishi mumkin) OİTS bilan zaralanishi havfi mavjud.

Qon so‘rovchi hashoratlar (OİTS keng tarqalgan joyda ham) orqali zararlanishi xavfining yo‘qligi ham tadqiqotlar natijasida isbot qilingan. Hashorat organizmida virus uzoq yashamaydi va ko‘paymaydi, shu sababli hashorat virusini boshqa organizmga uzotolmaydi.

Yuqish yo’li:
• Tabiiy:
• Jinsiy, jinsiy aloqa orqali
• Vertikal, homilador ayoldan homilaga
• Maishiy yo‘l ham inkor etilmaydi, o‘tkir, kesuvchi maishiy anjomlar, tish
yuvish chyotkasi
• Sun‘iy:
• Parenteral, jarohatlangan teri va shilliq qavatlar orqali tibbiy muolajalar
vaqtida, narkotik moddalarni qon tomir orqali iste‘mol vaqtida