O’zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti turdali toshmirzayevich malikov

Energetika va xom ashyo resurslari.
Yana bir global muammo 
insoniyatni 
energetika va xom ashyo resurslari bilan ta’minlash xalqaro maydonda kо‘p sonli 
ziddiyatlar, shu jumladan, harbiy mojarolar manbaiga aylandi.
Bu resurslar moddiy 
ishlab chiqarishning negizi hisoblanadi va ishlab chiqarish kuchlarining 
rivojlanishiga karab inson hayotida tobora muhimrok rol о‘ynaydi. 
Mazkur resurslar tiklanadigan, ya’ni tabiiy yoki sun’iy yо‘l bilan tiklash 
mumkin bо‘lgan resurslarga (gidroenergiya, yog‘och, kuyosh energiyasi va sh.k.) va 
mikdori mavjud tabiiy zahiralar bilan chegaralangan tiklanmaydigan resurslarga 
(neft, kо‘mir, tabiiy gaz, har xil rudalar va minerallar) bо‘linadi. 
Hozirgi iste’mol sur’atlari saqlangan takdirda tiklanmaydigan resurslarning 
aksariyati insoniyatga bir necha о‘n yillardan bir necha yuz yillargacha bо‘lgan 
muddat bilan о‘lchanadigan yaqin kelajakda foydalanishgagina yetishi hisoblab 
chikildi. Shuningdek, mavjud zaxiralarning anchagina qismi murakkab sharoitda 
joylashgan konlarda jamlangan yoki nisbatan kashshok rudalardan iborat. 
Yaqindagina odamlar aksariyat foydali kazilmalarni ochik usulda yoki 600 m 
dan oshmaydigan chuqurlikda qazib olgan bо‘lsalar, bugungi kunda vaziyat sezilarli 
darajada о‘zgardi. Qulay joylardagi foydali kazilmalar tugab bormoqda va endilikda 
8-10 km chuqurlikda yoki okean tubida joylashgan konlarni ishga solish vazifasi 
paydo bо‘lmokda. Bu esa, nafaqat kо‘p mikdorda kapital kо‘yilmalarni, balki ularni 
15
Karimov I.A. BMT Sammitining mingyillik rivojlanish maqsadlariga bag‘ishlangan yalpi majlisdagi 
nutq. -T.: «О‘zbekiston», 2010 y.

---

234 
kazib chiqarish va kayta ishlash uchun yangi texnika va texnologiyalar yaratishni 
ham takozo etadi. Shu sababli chikindisiz texnologiyalarni rivojlantirish bilan bir 
qatorda insoniyat ixtiyorida mavjud resurslardan oqilona foydalanish ham muhim 
ahamiyat kasb etmokda.