O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

 
Muzlatilgan baliqlarning sifat tahlili 
Baliqlarni muzlatishda ham sovitishdagi singari avval ular katta-kichikligi bo’yicha 
saralanib, keyin ishlov beriladi. Ishlov berish usuliga qarab muzlatilgan baliqlar ham butunlay 
muzlatilgan; ichak-chavaqlarini olib boshi bilan muzlatilgan; ichak-chavaqlari, boshi ham olinib 
muzlatilgan; ichak-chavaqlari boshi va dum qismlari ham olib muzlatilgan baliq turlariga 
bo’linadi. 
Muzlatilgan baliqlarning sifati tashqi ko’rinishi, konsistenstiyasi, tilimlash sifati va hidi 
kabi ko’rsatkichlarini aniqlash asosida olib boriladi. Muzlatilgan baliqlar shu ko’rsatkichlari 
bo’yicha 1-chi va 2- navlarga bo’linadi. 
Birinchi nav baliqlar har xil semizlikda bo’lishi mumkin, lekin osetr, lasos, oq baliq, 
semga baliqlari faqat semiz bo’lishi kerak. Baliqning yuzasi toza, rangi tabiiy, shikatslangan 
joylari bo’lmasligi kerak. Osetra baliqlarining boshida ozroq qontalash joylari bo’lishiga ruxsat 
etiladi. Baliq to’g’ri tilimlangan bo’lishi kerak, oz miqdorda chetlanishlarga yo’l qo’yiladi. 
Muzlatilgan baliqlarning konsistenstiyasi qattiq, muzdan tushgandan keyin esa zich bo’lishi 
kerak, hidi esa yangi baliq hidiga mos, begona hidlarsiz bo’lishi kerak. 
Ikkinchi navli muzlatilgan baliqlarning esa semizligi har xil, yuzasida ozroq 
shikastlangan va qontalash joylari bo’lishiga va tilimlashdan chetga chiqishlar bo’lishiga yo’l 
qo’yiladi. Konsistenstiyasi muzdan tushgandan keyin bo’shashganroq, lekin shilvirab qolmagan 
bo’lishi kerak. Bu nav baliqlarning jabrasida ozroq nordonroq hid va yuzasida oksidlangan yog’ 
hidi bo’lishiga yo’l qo’yiladi. 
Muzlatilgan baliqlarni joylash uchun yog’och va karton yashiklar, chipta qoplar, savatlar, 
suyuqlik solinmaydigan bochkalarga joylanadi. Bu idishlarda muzlatilgan baliq massasi 
idishning sig’imiga qarab 40-200 kg ni tashkil etadi. Muzlatilgan mayda baliqlarni karton 
qutilarga va paketlarga 1 kg massada ham joylanishi mumkin. Muz qoplamasi bilan qoplangan 
muzlatilgan baliqlarni esa har bir baliq donasini pergament yoki stellofanga o’rab faqat 
yashiklarga joylanadi. 
Muzlatilgan baliqlar -18
0
S dan yuqori bo’lmagan haroratda va havoning nisbiy namligi 
90-95% bo’lgan sharoitda saqlanishi kerak. Ularning uzoq saqlanishini ta’minlash uchun esa 
bundan ham past haroratdan foydalaniladi. Masalan, muzlatilgan baliqlarni -25
0
S da saqlaganda 
ularning saqlanish muddati -18
0
S dagi saqlanish muddatiga nisbatan 1,5 baravar ortadi. 
Muzlatilgan baliqlarni -18
0
S da 4-5 oy;
-10
0
S da esa 1-2 oy davomida saqlash mumkin. Muz qoplamasi bilan qoplangan baliqlar esa 6-7 
oy davomida saqlanishi mumkin. 
Savdo tarmoqlarida esa muzlatilgan baliqlarni -5

-6
0
S da ikki hafta davomida, 0
0
S ga 
yaqin haroratda esa ko’pi bilan 2-3 kun saqlash tavsiya etiladi. 
Har xil baliq turlarining saqlanish muddati baliqlarning yog’liligiga va yog’ning 
kimiyoviy tarkibiga bog’liq bo’ladi. Okean va dengiz baliqlarining yog’ining tarkibida yuqori 
darajada to’yinmagan yog’ kislotalari borligi uchun ancha kam muddat saqlanadi. 
Baliq filesi. Hozirgi kunda muzlatilgan baliq filelari ham ishlab chiqariladi. File deb 
yangi tutilgan va sovitilgan baliqlarning iste’mol qilib bo’lmaydigan qismlari olib tashlanib, 
muskul to’qimalaridan iborat nimtani muzlatib olingan mahsulotga aytiladi. Baliq filesi terisi 
olingan va terisi olinmagan holda ishlab chiqariladi. 
File quruq sun’iy usulda muzlatilib massasi 0,5; 1,0; 2,0; 3,0; 5,0 kg bloklar qilib 
chiqariladi. Filelar albatta yupqa muz qatlami bilan sirlanadi. Muzlatilgan baliq filelari navlarga 
bo’linmaydi. File bloklari toza, zich, yuzasi tekis, to’g’ri tilimlangan, terisi shikastlanmagan 
bo’lishi kerak. Muzdan tushirilgandan keyin konsistenstiyasi zich, hidi yangi baliq hidiga mos, 
begona hidlarsiz bo’lishi kerak. Muzlatilgan filelarni saqlash muddatlari va sharoitlari 
muzlatilgan baliqlarning saqlash muddati va sharoitlaridan deyarlik farq qilmaydi. 

---

43