- 378 -
(taxikardiya, aritmiya) bor, bu esa kardiotonik sifatidagi ta’sirini kamaytiradi.
Boshqacha mexanizmda ta’sir qiladigan moddalar ham kashf qilingan (masalan,
Kardiomiotsitlarning
Ca
2+
ga
sezuvchanligini
stimullovchi).
Noglikozid
moddalar kardiomiotsitlarga ta’sir qilish mexanizmi bo’yicha quyidagicha
tasniflanadi:
Kardiomiotsitlardagi sAMF va Ca
2+
ionlari miqdorini oshiruvchi vositalar
1. β
1
-adrenoretseptorlarni stimullovchi vositalar
Dofamin
Dobutamin
2. Fosfodiesterazani ingibitorlari
Amrinon
Milrinon
Dofamin va dobutaminning kardiotonik ta’siri ularning yurakdagi
adrenoretseptorlarga ta’siri bilan bog‘liq. Bunda adenilatsiklaza faollashadi, bu
esa Kardiomiotsitlardagi sAMF miqdorining ko’payishiga va Ca
2+
ionlari
konsentratsiyasining ortishiga olib keladi. Natijada yurakning qisqarish kuchi
oshib boradi.
Dofamin(dopmin) dofaminoretseptorlarga ta’sir qiladi, bundan tashqari
noradrenalinning o’tmishdoshi bo’lganligi sababli α- va β- retseptorlarni ham
stimullaydi. O’rtacha terapevtik dozada dofamin musbat inotrop ta’sir ko’rsatadi
(yurakdagi β
1
retseptorlarni qo’zg‘atadi), buyrak va
mezenterial qon tomirlarni
kengaytiradi (silliq mushaklardagi dofamin retseptorlariga ta’sir qiladi).
Dofamin kardiogen shokda qo’llaniladi. Bu dori vositasi taxikardiya, aritmiya
chaqirishi, periferik qon tomirlarni qarshiligini va yurak ishini haddan tashqari
oshirib yuborishi mumkin.
Dobutamin β
1
adrenomimetik sifatida ko’proq tanlab ta’sir ko’rsatadi.
Uning kardiotonik ta’siri ko’proq ifodalangan. Dobutamin yurakning
dekompensatsiya davrida qisqa muddatli stimullovchi sifatida qo’llaniladi.
Dobutamin taxikardiya, aritmiya, gipertenziya va boshqa nojo’ya ta’sirlarni
keltirib chiqaradi. Dofamin va dobutamin vena ichiga yuboriladi.
- 379 -
Oxirgi yillarda taxikardiya,
aritmiya chaqirmaydigan, arterial bosimni
o’zgartirmaydigan sintetik kardiotonik moddalar bo’yicha chuqur izlanishlar
olib borilmoqda. Bundan tashqari preparatlarning musbat inotrop ta’siri koronar
qon aylanishini yaxshilab, yurakni kislorodga bo’lgan ehtiyojini oshirmagan
holda yuzaga chiqishi maqsadga muvofiqdir. Amrinon va milrinon ushbu
talablarga qisman javob beradi. Ular fosfodiesteraza
III ni ingibirlash hisobiga
sAMF miqdorini oshiradi, ya’ni sAMF inaktivatsiya jarayonini bloklaydi. sAMF
ning yig‘ilishi Ca
2+
ionlarini konsentratsiyasini oshishiga olib keladi, bu esa
musbat inontrop ta’sir ko’rsatadi. Shunday qilib, bu moddalar mexanizmi
bo’yicha yurak glikozidlari va katexolaminlardan ajralib turadi.
Amrinon – (bispiperidin unumi) miokardni qisqarish aktivligini oshiradi va
vazodilatatsiya chaqiradi. Hozirgi kunda bu dori yurakning o’tkir
yetishmovchiligida faqat qisqa muddatga (vena ichiga) qo’llaniladi. Amrinon
gipotenziya, ba’zan aritmiya chaqirishi mumkin. Amrinonni enteral qo’llash
tavsiya
qilinmaydi, chunki turli noxush ta’sirlarga ega va uzoq qo’llaganda
hayot davomiyligini kamaytiradi
Milrinon strukturasi va ta’siri bo’yicha amrinonga o’xshash.
Noglikozid kardiotonik prepatlar qatoriga miofibrillalarni Ca
2+
ionlariga
sezuvchanligini oshiruvchi vositalarni ham kiritish mumkin. Bu guruhning
birinchi vakili piridazinondinitrilning unumi
Levosimendan
(simdaks)
hsoblanadi. Ta’sir mexanizmi troponin C bilan birkib yurak miofibrillalarining
Ca
2+
ionlariga sezuvchanligini oshirishdan iborat. Shu orqali miokardning
kislorodga bo’lgan ehtiyojini oshirmagan holda,
yurakni qisqarish kuchini
ko’paytiradi. Bundan tashqari
levosimendan
toj tomirlarni va boshqa qon
tomirlarini (arteriya va venalarni) kengaytiradi. Bu qon tomirlar silliq
muskullida K
ATF
- kanallarining faollashuvi bilan bog’liq. Bundan tashqari
levsimendan endotelin-1 ajralishini kamaytiradi. Yuqori konsentratsiyada
fosfodiesteraza III ni ingibirlaydi. Tomirlarni kengaytiruvchi ta’siri hisobiga toj
tomirlarida
qon aylanishini yaxshilaydi, tomirlarning umumiy periferik
- 380 -
qarshiligini kamaytiradi, hajm tomirlari va o’pka arteriyalaridagi bosimni
pasaytiradi, yurakka tushadigan pred- va postnagruzkani kamaytiradi. Bularning
hammasi yurak yetishmovchiligida uning ish faoliyatini yaxshilanishiga sabab
bo’ladi.
Terapevtik
dozada
qo’llanilganda
odatda aritmogen xususiyati
kuzatilmaydi.
Organizmda
levosimendan deyarli to’liq o’zgarishga uchraydi.
Moddaning 5% ga yaqini aktiv metobolitga aylanadi. 97-98%i qondagi plazma
oqsillari bilan bog‘lanadi. Tezda eliminatsiyaga uchraydi.
t
1/2
~ 1 soat.
Levosimendan o’tkir yurak dekompensatsiyasida qo’llaniladi. Vena ichiga
infuziya yo’li bilan yuboriladi. Qo’llash davomiyligi 6-24 soat, ba’zan undan
ham ortiq. Ijobiy ta’siri infuziya to’xtatilgandan so’ng bir haftagacha saqlanadi.
Preparat yaxshi qabul qilinadi. Nojo’ya ta’silardan bosh og’rig’i arterial
gipertenziya, bosh aylanishi, ko’ngil aynishi, gipokaliyemiya kuzatilishi
mumkin. Yuqori dozalarda qo’llanilishi yurak aritmiyasiga olib keladi.
Umuman olganda, to’langan ma’lumotlar asosida yurak yetishmovchiligida
levosimendan boshqa noglikozid kardiotoniklarga nisbatan yaxshiroq natija
ko’rsatishini ko’rishimiz mumkin, ammo preparatning
samaradorligi va
xavfsizligi haqida xulosa yuritishimiz uchun keyingi izlanishlarda davom
etishimiz lozim.
Do'stlaringiz bilan baham: 
