O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

 
(Ursofalk) – tarkibida ursodezoksixol kislota bor. Xuddi 
xenoxolga o‘xshash ta’sirga ega.
Gepatoprotektor vositalar
 
Bu guruhga gepatotsitlar membranasini mustahkamlovchi, patologiyada 
ularni qayta tiklanishini ta’minlovchi dori vositalar kiradi. Ma’lumki, 
membranalarning funksional holati va ularda joylashgan ferment sistemalarining 
faolligi ko‘p jihatdan fosfolipidlarning tarkibi va miqdoriga bog‘liq. 
Gepatoprotektorlar ta’sirida jigar hujayralarning harxil turdagi zaharli toksik 
moddalar va omillarga qarshi turish qobiliyati ortadi. Bir vaqtning o‘zida jigarda 
reparatsiyali regeneratsiya, oqsil sintezi , safro hosil qilish, yutish va ajratish 
jarayonlari kuchayadi, distrofiya va sitoliz jarayonlari kamayadi. Ko‘pgina 
gepatoprotektorlarning ta’sir mexanizmi erkin radikallar hosil bo‘lishini 
kamaytirish, antioksidant sistemaning tarkibiga kiruvchi fermentlar (superoksid-
dismutaza, katalaza), glutation va boshqa birikmalar miqdorini oshirish, DNKga 
bog‘liq RNK polimeraza faolligi kuchayishi tufayli oqsil sintezi ortishi bilan 
bog‘liqdir. 
Essensiale
 
(Essentiale)
 
– tarkibida fosfolipidlar, to‘yinmagan yog‘ 
kislotalari 
(linolev-70%, 
linolen, 
olien 
kislotalari) 
piridoksin 
NCl, 
sianokobalamin, nikotinamid, riboflavin, tokoferol, tiamin va xokazolar bor. 
Jigarning zararsizlantirish, uglevod va yog‘ almashinuvidagi ishtirokini 
yaxshilaydi. RNK va DNK biosintezi me’yorlashadi, gepatopitlarning turli 

---

- 508 -
omillar ta’sirida jarohatlanishini oldini oladi. Transaminazalar faolligini, 
bilirubin miqdorini qonda kamaytiradi. Gepatotsitlarni yog‘lar bilan 
infiltratsiyasini susaytiradi, chunki jigar parenximatoz faktornni (PXF) hujayra 
membranasidagi lipidlar qavatiga kiritadi. Parenteral (tomirga tomchilab) va 
enteral yo‘l bilan qo‘llaniladi .Davolash sxema asosida 14 kundan 6 oygacha 
davom etadi.
Ko‘rsatmalar: o‘tkir va surunkali gepatitlar, distrofiyalar, jigar sirrozi, 
qandli diabetda jigar funkatsiyasini yaxshilash uchun, alkogolizm ,nurlanish 
xastaligi va boshqalar. Noxush ta’siri: ba’zida dispepsiya (ichilganda), SOE 
ortib ketishi.
Legalon
 
(karsil) – o‘simliklardan ajratilganda flavonoid modda. Tarkibida 
uchta izomer birikma mavjud: slibin, silidianin, silixristin. Uchchalasining 
umumiy nomi «silimarin» deb ataladi. Gepatoprotektorlik ta’siriga ega. Dori 
vositaning 80% glyukuron va sulfat kislotasi bilan bog‘langan holda safro 
tarkibida ajraladi. Ichakdan tahminan 20% qayta so‘riladi va jigar-ichak 
doirasida aylanish hosil qiladi. Dori vositaning katta miqdori jigar va buyrakda 
to‘planadi (boshqa a’zolarda yo‘q darajada) 24 soat davomida dori vositaning 
tahminan 6% peshob tarkibida ajraladi. Ichilgandan keyin dori vositaning qonda 
maksimal konsentratsiyasi 0,5 soatdan keyin bo‘ladi. T
½
tahminan 6 soat. Safro 
tarkibida 2 soatdan keyin maksimal konsentratsiyada ajraladi. Dori vositaning 
tahminan 40% ichakdan tez rezorbsiyalanadi. Legalonning ta’sir mexanizmi 
uning membrana stabilizatorlik xossasi bilan bog‘liq. 
Ko‘rsatmalar: essensialennikiga o‘xshagan. 
Noxush ta’siri: allergik reaksiyalar. 
Silibor
– 
o‘simlikdan olingan flavanoidlar aralashmasi. Xuddi legalonga 
o‘xshash dori vosita. 
Liv-52 – bir qancha o‘simliklarning sharbati va qaynatmasidan ajratilgan 
quruq moddalar aralashmasi. Jigar funksiyalarini yaxshilaydi, gapatotsitlarda 
moddalar almashinuvini kuchaytiradi, ularning regeneratsiyasini oshiradi, jigarni 

---

- 509 -
yog‘li infiltratsiyasini oldini oladi, jigarda oqsil sintezini me’yorlashtiradi, 
ishtahani va ovqat hazm bo‘lishini yaxshilaydi. Ichakning evakuator 
funksiyasini yaxshilab, meteorizmni bartaraf etadi. Dori vosita tabletka shaklida 
ichiladi. Ko‘rsatmalar: essensiale kabi, hamda anoreksiya, ozib ketish, diabet. 
Noxush ta’siri: Layella sindromi.
Vitogepat