O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

Simetidin
 
(tagamet) – ranitidin va H
2
-blokatorlarga nisbatan kuchsiz (5-
10 marta), tanlab ta’sir etish xossasi va ta’sir davomliligi ulardan past. Ta’siri 
tahminan 6 soat (T
½
=2,2 s.) davom etadi. Antiandrogen ta’sirga ega 
bo‘lganligidan (androgen gormonlar retseptorlarini bloklaydi) erkaklarda jinsiy 
ojizlik va ginekomastiya (ko‘krak bezlarini kattalashishi) ga olib keladi. sit. P-
450 bilan bog‘lanib MOSni susaytiradi va Shuning uchun dorilar ta’sirini 
kuchaytiradi (M-n: anaprilin, diazepam, teofillin va boshqalar). 
Davomli qo‘llanilganda leykopeniya chaqiradi (agranulotsitoz, gemolitik 
anemiya). AsAT va AlAT faolligini oshiradi, (gepatotoksik ta’sir) depressiya 
rivojlanishi mumkin.
Omeprazol
 
– me’da yaralarini davolashning yangi tipdagi dori vositasi 
bo‘lib, me’da hujayralaridagi proton nasosini (N
+
, K
+
ATF azalarini) susaytiradi:
Ta’sir mexanizmi: me’daning parietal hujayralari naychalarining kislotali 
muhitida juda tez (2-3 daqiqadan so‘ng) faol metabolit-sulfenamidga aylanadi. 
U esa o‘z navbatida H
+
, K
+
ATFazalarni qaytmas falajlaydi. Demak, 
omeprazolning o‘zi emas, uning faol metaboliti-sulfenamid ta’sir etadi. Bu 
jarayon faqat kislotali muhitda bo‘lganligidan, antatsid vositalar berilgandan 
so‘ng yoki antatsid holatlarda omeprazolning ta’siri yuzaga chiqmasligini 
tushuntiradi. Omeprazol bazal va ovqatlar ta’sirida me’dada HCl kislotasini 
ajralishini samarali susaytiradi, me’da shirasining hajmini keskin kamaytiradi, 
pepsinogenni ajralishini susaytiradi. Dori vositani gastroprotektiv xossasi ham 
bor. Kaslning ichki omilini hosil bo‘lishiga, me’daning evakuator-faoliyatiga 
ta’sir etmaydi. MITdan omeprazol tez so‘riladi, qonda ichilgan dozaning 50-
55% aniqlanadi (Biofaollik 55%). qon oqsillari bilan so‘rilgan dori vositaning 
95-96% bog‘lanadi. Dori vosita tez parchalanadi. T
½
=1 soat. Lekin ta’siri 
(me’dadan HCI kislotasini ajralishini pasaytiradi) 2-3 kun davom etadi. Ya’ni 

---

- 491 -
dori vositaning qondagi konsentratsiyasi va kislota ajralishining susayish 
davomligi bilan to‘g‘ri korrelyatsiya (muvofiqlik) yo‘q. Noxush ta’siri: diareya, 
ko‘ngil aynash, ichak kolikasi, holsizlik, bosh og‘rig‘i kuchsiz rivojlanadi va 
kamchilik faqat bemorlarda kuzatiladi. Pentoprozol, lansoprozol dori vositalari 
ham omeprozolga o‘xshash ta’siriga egalar.