O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov

Bronxospazmlarda qo‘llanuvchi vositalar
(bronxolitiklar )
Bronxlar silliq mushaklarining holati odatda parasimpatik nerv orqali boshqarilib turiladi. Ushbu nervlar qo‘zg‘alganda mushaklar qisqarib bronxospazm (bronxlarning torayishi) kuzatiladi. Bronxlarda simpatik innnervatsiya bo‘lmasa ham ularda erkin β₂-adrenoretseptorlar mavjud bo‘lib, ularga qondagi adrenalin va u kabi moddalar ta’sir ko‘rsatadilar. Ma’lumki, β_2-adrenoretseptorlar qo‘zg‘alganda bronxlarning bo‘shashishi (bronxodilatatsiya) kuzatiladi.
Bronxial astma va bronxospazm bilan kechuvchi boshqa xastaliklarda bronxlarning giperreaktivligi (tashqi ta’sirotlarga bo‘lgan yuqori javob qaytarish yoki ta’sirchanlik) ortadi va Shu tufayli allergenlar, kimyoviy birikmalar, infeksiya, sovuq havo va stresslar ta’sirida bronxospazm rivojlanadi. Giperreaktivlikni yuzaga kelishida yallig‘lanish mediatorlari ta’sirida yuzaga chiquvchi bronxlarning yallig‘lanishi katta ahamiyatga ega (gistamin, adenozin, leykotriyenlar, prostaglandinlar, tromboksan, Trombotsitlarni faollashtiruvchi omil (TFO) va boshqalar.) Yallig‘lanish natijasida bronxlarning shilliq qavati shishadi, chunki ulardagi tomirlarning o‘tkazuvchanligi oshadi. Oq qon tanachalari bilan infiltratsiyalanadi va shilliq ajralishi ortib ketadi. Natijada bronxospazmni kechishi og‘irlashadi. Ana Shuning uchun ham bronxospastik holatlarni davolash faqatgina bronxolitiklarni o‘zi bilan emas balki yallig‘lanishga qarshi vositalar, balg‘am ko’chiruvchi vositalar bilan birgalikda qo‘llanishga asoslangan bo‘lishi kerak. Hozirda bronxial astmani va boshqa bronxospazmlar bilan kechuvchi o‘pka xastaliklarini davolashda qo‘llaniladigan dori vositalar quyidagi guruhlarga bo‘linadi:
I.Bronxlarni bo‘shashtiruvchi vositalar: (bronxolitiklar)
1. β_2-adrenoretseptorlarni stimullovchi moddalar: (izadrin, orsiprenalin
sulfat, salbutamol, fenaterol, terbutalin, adrenalin, efedrin)