O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov

Meridilum	Ichishga – 0,01-0,015 g
Tabletka 0,01-0,015 g
Kofein Coffeinum	Ichishga – 0,05 – 0,1 g	Kukun
Kofein – natriy benzoat Coffeinum-natrii benzoas	Ichishga va t/o – 0,1 – 0,2 g	Kukun; tabletka 0,1 va 0,2 g; ampula 1 va 2 ml va tyubikli-shpritslarda 1 ml 10% va 20% li eritma
Sidnokarb Sydnocarbum	Ichishga 0.05-0.25	Tabletka 0.005;0.01;0.025 g

6.10.Nootrop vositalar

Bu guruh moddalar (noos - qalb, fikr, tropos – yo‘nalish) - bosh miyaning organik jarohatlanishi tufayli yuzaga kelgan ruhiy va aqliy qobiliyatni yaxshilaydi, chunki ular miyada energiya almashinuviga ijobiy ta’sir etadilar. GAMK ta’siriga o‘xshab metabolizmni o‘zgartiradilar. Ko‘pgina nootrop vositalar organizmni gipoksiyaga chidamliligini oshiradilar va tirishishga qarshi ta’sir ko‘rsatadilar. Nootrop vositalarning ta’siri sekin asta rivojlanadi va ularni uzoq muddat qo‘llanilgandagina yuzaga keladi (yashirin davri katta).
Piratsetam(nootropil)-siklik GAMK hosilasidir. Aqliy faoliyat yetishmovchiligida unga yaxshi ta’sir ko’rsatadi(o’ylash,ta’lim olish,xotira). Muhim xususiyati uning antigipoksik effektidir. Bunda miya to’qimalari gipoksiyaga chidamliligi oshadi.
To’qima baryerlaridan oson o’tadi. Tez ichakdan so’riladi va gematoensefalik va platsentar baryerlardan o’tadi. Buyraklar orqali asosan o’zgarmagan holatda chiqib ketadi.
Qo’llanilishi: Bosh miyaning surunkali tomir va degenerative shikastlanishlari bilan bog’liq aqliy yetishmovchiligida (yoshga,aterosklerozga,alkogolizmga,bosh jarohatiga bog’liq bo’lgan aqliy buzilishlarda).
Aminalon- GAMK-biogen amin bo‘lib, MNSdagi modda almashinuvida ishtirok etadi. GAMK mediator sifatida MNS tormozlanish jarayonida qatnashadi. GAMK energiya hosil bo‘lishini bosh miya to‘qimasinnig nafas olishini, glyukozani ishlatilishini, zaharli moddalarni eliminatsiyasini va bosh miyada modda almashinuvini oshiradi. GAMKning farmakologik ta’siri uning bosh miyadagi dofamin va boshqa retseptorlar bilan bog‘liq GAMKergik retseptorlariga ta’sir etishi bilan bog‘liq. Bunda retseptor sezgirligi va u bilan bog‘lanishni boshqaruvchi oqsil tabiatli GAMK modulining ahamiyati katta. Aminalon bosh miyaning surunkali xastaliklarida aqliy yetishmovchilikni kamaytiradi, bunda uning metabolik faolligi muhim rol o‘ynaydi. GEBan GAMK yomon o‘tadi, lekin xastaliklarda GEBdan GAMKni o‘tishi ortadi. GAMK ta’sirida fikrlash, xotira, o‘qish yaxshilanadi, GAMK yumshoq psixostimulyatorlar kabi ta’sir etadi. Miyada qon aylanishini buzilishi tufayli yuzaga kelgan harakat, gapirish va vestibulyar o‘zgarishlarni GAMK bartaraf etadi. Epileptik o‘choqda GAMK miqdorini mo‘tadillashishi tufayli aminalon tutqanoq xastaligi xurujlarini kamaytiradi. Aminolon ayniqsa qon bosimi yuqori bo‘lgan hollarda uni tushiradi. Qonda qand miqdorini mo‘tadillashtiradi, ya’ni oshgan bo‘lsa kamaytiradi. Kam bo‘lsa oshiradi (glikogenolizni kuchaytiradi). Ta’siri sekin rivojlanadi, davolash bir necha oy davom etadi.
Qo‘llanilishi: bosh miya qon aylanishining buzilishi tufayli yuzaga kelgan aqliy yetishmovchilik (tanqislik), ateroskleroz, insultlardan keyingi holatlar, miyaning lat yeyishi, jarohatlari. Alkogol tufayli yuzaga kelgan aql pastlik (telbalik), tug‘ma aql pastlik, tutqanoq xastaligi, gipertoniya.
Piratsetam (nootropil): Ta’siri aminolonga o‘xshash, lekin harakatga ta’sir etmaydi, uyqu chaqirmaydi, og‘riqsizlantiruvchi vositalar ta’sirini kuchaytirmaydi. Kimyoviy tuzilishi siklik GAMKga o‘xshaydi. Zaharsiz. GEBdan yaxshi o‘tadi. Organizmdan o‘zgramagan holda ajratiladi. Aminolonga o‘xshab qo‘llaniladi.

Nomi	Yuborish yo’li	Chiqarilish shakli
Piratsetam