O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi


 Termodinamika birinchi qonuni va kalorik koeffitsientlar



Download 1,49 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/94
Sana05.01.2022
Hajmi1,49 Mb.
#318808
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   94
Bog'liq
kimyo fizikaviy va kolloid kimyo biologiya-tuproqshunoslik fakulteti talabalari uchun uslubiy qollanma

    
3. Termodinamika birinchi qonuni va kalorik koeffitsientlar 
Sistemaning  holatini  aniqlash  va  termodinamikaning  birinchi  qonunini 
tenglamalardagidan  boshqacharoq  ko‗rinishda  analitik  ifodalash  uchun  kalorik 
koeffitsientlardan  foydalaniladi.  Ichki  energiya  holat  funksiyasi  bo‗lib, 
sistemaning  mustaqil  o‗zgaruvchilarining  (holat  parametrlarining)  funksiyasidir. 
Eng sodda sistemalarda: 
   
 
 
 
U = f(V,T)                                   
 
   (6) 
   
 
        dU = ( U/ V)
т
dV+(∂U/∂T)
v
dT      
 
 
   (7) 
tenglamadan dU ning qiymatini dU ≡ δQ-δW ga qo‗ysak: 
δQ = ( U/ V)
т
dV+(∂U/∂T)
v
dT+δW      
 
 
 
 
 (8) 
Agar faqat kengayish  ishi bajarilsa δW = pdV: 
δQ = [( U/ V)
т
+p]dV+(∂U/∂T)
v
dT      
 
 
 
 
 (9) 


13 
 
Mustaqil  o‗zgaruvchilar  differensiali  oldidagi  koeffitsientlarni 
l
  va  C
V
  lar 
bilan belgilasak: 
δQ =
l
dV+ С
v
 dT   
 
 
 
 
 
 
(10) 
( Q/∂V)
т 

l
= ( U/∂V)
т
+p;     ( Q/∂T)

= ( U/∂T)

= C
v
    
(11) 
( Q/∂V)
т
  vа  ( Q/∂T)
v
  lar  qandaydir  funksiyaning  hosilalarini  ifodalamaydi 
(issiqlik  holat  funksiyasi  emas).  ( Q/∂V)
т 
  jismning  izotermik  kengayish 
issiqligidir  (ayrim  hollarda  hozirgacha  yashirin  issiqlik,  masalan,  yashirin 
suyuqlanish issiqligi, deyiladi). Shu sababli 
l
 ni kengayishning yashirin issiqligi 
deyiladi. Ushbu atama teplorod zamonining qoldig‗idir, undan foydalanish kerak 
emas. 
l
kalorik koeffitsient  bo‗lib,  o‗zgarmas  haroratda  sistemaning  hajmini  bir 
birlik o‗zgartirish uchun sarf bo‗lgan issiqlik miqdorini ko‗rsatadi. Ushbu kattalik 
(o‗lchov  birligi  bosimnikidek)  tashqi  bosim  va  ( U/ V)
т
  yig‗indidan  tashkil 
topgan.  ( U/ V)
т 
  molekulalarning  o‗zaro  tortilishini  ko‗rsatadi  va  ichki  bosim 
deb atalishi mumkin. U real  gazlar uchun kichik va suyuqlik, qattiq jismlar uchun 
juda kattadir. 
dU = (
l
-p)dV+C
v
dT          
 
 
            
  
(12) 
bu  erda  ( U/ V)
т 
=
l
-p    ichki  bosimdir  (Djoul  qonuni bo‗yicha ideal gazlar 
uchun nolga teng). 
Mustaqil  o‗zgaruvchilar  sifatida  p  va  T  yoki  V  va  p  larni  tanlab,  ichki 
energiyani  shu  juft  o‗zgaruvchilarning  funksiyasi  hisoblab,  xuddi  yuqorida 
ko‗rsatilgandek: 
δQ = hdp+C
p
dT            
 
 
 
            
  
(13) 
δQ =  dV+ dp           
 
 
               
  
 
 (14) 
larni  olamiz.  Cp=( Q/∂T)

–o‗zgarmas  bosimdagi  issiqlik  sig‗imi;  h–
o‗zgarmas  haroratda  sistemaning  bosimini  bir  birlik  o‗zgartirish  uchun  kerak 
bo‗lgan issiqlik miqdori bo‗lib, katta manfiy qiymatlarni qabul qiladi. 
l
, h, C
v
, C
p
,  ,   lar kalorik koeffitsientlar deyiladi. Ular mustaqil ravishda 
fizik  ma‘noga  ega  bo‗lgan  holda  termodinamik  xulosalar  va  hisoblarda  juda 
foydalidir.  

Download 1,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   94




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish