O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi

Raul qonuni 
   Eritmalarning  to‗yingan  bug‗  bosimiga  oid  miqdoriy  qonuniyat  topish 
yo‗lida Raulga qadar qilingan harakatlar muvaffaqiyatsiz bo‗lib chiqdi, chunki bu 
maqsad  uchun  elektrolitlar  eritmasi  olinar  va  dissotsiatsiya  tufayli  manzara 
qorong‗ilashib  ketar  edi.  Raul  esa  bu  maqsad  uchun  organik  moddalarning 
eritmalarini  oldi.  Raul  eritmalarning  to‗yingan  bug‗  bosimini  o‗lchash  uchun 
Torrichelli  naylaridan  foydalandi.  Bu  nayga  avval  toza  erituvchi  kiritib,  uning 
to‗yingan  bug‗  bosimi 
)
(
0
1
p
ni,  so‗ngra  ma‘lum  konsentratsiyali  eritma  kiritib, 
uning to‗yingan bug‗ bosimi 
)
(
1
p
 ni o‗lchadi. 
  Raulning  suyultirilgan  eritmalar  bilan  qilgan  tajribalarida 
1
p
  hamma  vaqt 
0
1
p
  dan kichik bo‗ldi. 1887 yilda Raul quyidagi qonunni ta‘rifladi: 
-  noelektrolit  moddalarning  suyultirilgan  eritmalarida  erituvchi  bug‗ 
bosimining  absolyut  pasayishi  (o‗zgarmas  haroratda)  ma‘lum  miqdordagi 
erituvchida erigan moddaning mollari soniga proporsional bo‗lib, uning tabiatiga 
bog‗liq  emas. 
)
(
1
0
1
p
p
  ayirma  eritmada  erituvchi  bug‗  bosimi  pasayishining 
absolyut miqdorini ko‗rsatadi.  
  Raul qonuni quyidagicha ham ta‘riflanadi: 

---

30 
 
erituvchi bug‗ bosimining nisbiy pasayishi erigan moddaning molyar qismiga 
teng 
2
2
1
2
0
1
1
0
1
N
n
n
n
p
p
p
 
 
 
 
(1) 
  Raul qonunini yuqorida yozilgan shaklda uchuvchan bo‗lmagan (yoki ayni 
haroratda  bug‗  bosimi  toza  erituvchining  bug‗  bosimiga  qaraganda  juda  kichik 
bo‗lgan)  moddalarning  suyultirilgan  eritmalarigagina  tatbiq  etilishi  mumkin, 
chunki,  eritma  konsentratsiyasi  kichik  bo‗lgandagina  Raul  qonuni  tajribaga 
muvofiq keladi. 
   (1) formuladan Raul qonunining boshqa ko‗rinishini chiqarish mumkin: 
2
0
1
1
0
1
N
p
p
p
; 
2
0
1
0
1
1
N
p
p
p
; 
)
1
(
2
0
1
1
N
p
p
 va 
1
2
1
N
N
 bo‗lgani uchun: 
   
 
 
 
1
0
1
1
N
p
p
 
 
(2) 
bu erda 
1
N
 erituvchining molyar qismi. 
  (2) tenglama quyidagicha ta‘riflanadi: 
-  erituvchining  eritma  ustidagi  parsial  bug‗  bosimi  erituvchi  molyar  qismi 
bilan toza erituvchi bug‗  bosimi orasidagi ko‗paytmaga teng.