O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta′lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Aqliy mehnat bilan shug‘ullanuvchilarning quvvat va asosiy oziq 
moddalarga talabi 
 
Yosh  
guruhi 
 
Jinsi  
 
Quvvat 
(kkal) 
Oqsillar, g 
 
Yog‘lar 
(g) 
 
Uglevodla
r 
(g) 
Jami   Shund
an 
hayvon 
oqsili 
 
18-29 
30-39 
40-59 
 
Erkaklar 
2450 
2300 
2100 
72 
68 
65 
40 
37 
36 
81 
77 
70 
358 
335 
303 
18-29 
30-39 
40-59 
 
Ayollar  
2000 
1900 
1800 
61 
59 
58 
34 
33 
32 
67 
63 
60 
289 
274 
257 
 
Ushbu  guruh  odamlari  uchun  kunlik  ovqat  quvvatining  12%  oqsillar, 
30%  yog‘lar  va  58%  uglevodlar  hisobidan  bo‘lishi,  iste'mol  qilinadigan 
yog‘larning 55% hayvon yog‘lari, 45% o‘simlik yog‘lari bo‘lishi tavsiya qilinadi. 
Ular har kuni 6070 g shakar qabul qilib turishi kerak. Aqliy mehnat kishilarida 
ko‘pincha ovqat bilan qabul qilinadigan va harxil faoliyat uchun sarflanadigan 
quvvat  muvozanati  buzilishi  kundalik  ovqat  tarkibiy  qismining  maqsadga 
nomuvofiqligi  hamda  yaqqol  kamharakatlilik  kuzatilganligi  bois,  ularda  tana 

---

228 
 
vaznining  me'yordan  oshiq  bo‘lishi  (semizlik)  va  moddalar  hamda  quvvat 
almashinuvining  buzilishi  bilan  bog‘liq  hastaliklar  teztez  uchrab  turadi. 
Shuning uchun ular iste'mol qiladigan taomlar tarkibida antisklerotik moddalar 
ko‘paytirilib,  asosiy  oziq  moddalari  hisobidan  qabul  qilinadigan  va  vujud 
tomonidan  sarflanadigan  quvvat  muvozanatlashtirilish,  turmush  tarzini 
jismoniy  tarbiya  va  sport  bilan  shug‘ullanib  turish  tegishli  o‘rin  olishi  zarur. 
Ularning  ovqati  biologik  jihatdan  to‘la  qiymatli,  quvvat  jihatdan  esa  to‘la 
muvozanatlashtirilgan  bo‘lmog‘i  kerak.  Bu  narsa  ovqat  tayyorlashda  tegishli 
mahsulotlarni tanlab olish yo‘li  bilan amalga oshiriladi. Chunonchi, oqsillar va 
yog‘lar bobida hayvon mahsulotlari me'yoridan oshib ketmasligi, ovqatga to‘la 
qiymatli  o‘simlik  yog‘laridan,  kletchatka  singari  oziq  tolalariga  boy 
uglevodlardan  ko‘proq  ishlatish  ma'qul.  Ovqatda  yog‘lar  almashinuvini 
buzmaydigan  va  antisklerotik  moddalardan  (metionin,  sistin,  A  vitamini,  D 
vitamini,  E  vitamini,  B
1
  vitamini,  B
2
  vitamini,  PP  vitamini,  C  vitamini  va 
boshqalar)  boy  bulishi  maqsadga  muvofiq.  Bunday  moddalarning  tabiiy 
manbalari  baliq,  mol,  qo‘y,  parrandalar  go‘shti,  sutqatiq,  pishloq,  o‘simlik 
yog‘lari,  grechka  va  so‘li  yormasi,  mosh,  no‘xat,  loviya,  soya,  ko‘katlar,  meva 
va sabzavotlardir.  
29-jadval 
 Aqliy mehnat kishilarning oziqovqat mahsulotlariga bir kecha-kunduzlik