O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta′lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Oziq-ovqat mahsulotlarida kraxmal va oziq tolalar miqdori (100 g da g 
hisobida) 
 
Mahsulotlar  
Polisaxaridlar  
Jami  
Kraxmal  
Oziq tolalari  

---

147 
 
Qora non 
II  nav  bug‘doy 
non 
Makaronlar  
Baqlajon  
Karam 
Kartoshka 
Piyoz 
Sabzi 
Bodring  
O‘rik 
Gilos 
Nok 
Shaftoli 
Olma 
Uzum 
Bug‘doy yormasi 
No‘xat 
Loviya 
40,3 
48,3 
72,9 
2,7 
2,2 
16,8 
1,4 
1,49 
1,3 
1,8 
0,9 
1,9 
1,8 
3 
1,8 
69,4 
55,1 
54,8 
33,0 
43,8 
67,7 
0,9 
0,1 
15,0 
0,1 
0,2 
0,1 
0 
0 
0,5 
0 
0,8 
0,6 
64,8 
44,0 
43,4 
7,3 
4,5 
5,2 
1,8 
2,1 
1,8 
1,3 
1,29 
1,2 
1,8 
0,9 
1,4 
1,8 
2,2 
1,2 
4,6 
11,1 
11,4 
Keyingi yillarda shu narsa aniqlandiki, oziq tolalari me'daichakka tushgan turli 
konserogen  (saraton  kasalligini  chaqiruvchi)  moddalarni  ham  zararsinlantirib, 
yomon sifatli o‘smalardan himoya qilar ekan. Ovqatda oziq tolalarining kamligi 
yoki  bo‘lmasligi  yo‘g‘on  ichakda  najas  shakllanishini  kamaytiradi,  bori  ham 
juda  sekin  siljiydi.  Natijada  u  yerda  bosimning  ko‘tarilishiga  olib  keladi. 
Taomlarda  oziq  tolalarning  kam  bo‘lishi  o‘t  tosh  kasalligiga  olib  kelishi  ham 
aniqlangan.  Oziq  tolalarning  iste'mol  taomlaridagi  taqchilligi  semirish,  qandli 
diabet, yurak–qon tomirlari kasalliklari, erta qarish kabi holatlarga olib keladi. 
Aytib  o‘tilgan  barcha  sifatlarni  o‘zida  mujassamlashtirgan  oziq  tolasi  bu 
donlarning  kepagi  hisoblanadi.  Shuning  uchun  kepaklik  undan  tayyorlangan 
non  va  boshqa  shunga  o‘xshash  mahsulotlar  iste'mol  qilish  foydali.  Xuddi 
shuningdek, bug‘doy va boshqa donlarning yormasi ham oziq tolalariga ancha 
boy.  Bu  o‘rinda  otabobolarimiz  iste'mol  qilgan  taomlardan  bug‘doy  yormasi 
alohida  ahamiyatga  ega,  unga  quritilgan  o‘rik,  no‘xat  va  ko‘katlar  qo‘shib 
tanovul  qilib  turish  ayni  muddaodir.  Odamning  bir  kecha-kunduzda  oziq 
tolalarga  bo‘lgan  talabi  o‘rtacha  30  g.  Ayni  paytda  shuni  ham  aytib  o‘tish 
kerakki, agar taomlar tarkibida oziq tolalari tegishli me'yordan ko‘p bo‘lsa, bir 

---

148 
 
qator  mineral  moddalarning  (Ca,  Mg,  Zn,  Cu,  Fe)  ichaklardan  qonga  so‘rilishi 
qiyinlashadi. Shu bois, xususan keksa odamlarning oziq tolali ovqatlar iste'mol 
qilishida  masalaning  bu  tomonini  ham  hisobga  olishi  kerak.  8-jadvalda  oziq 
mahsulotlarida polisaxaridlarning qancha bo‘lishi haqida ma'lumot keltiramiz. 
Boshqa  oziq  moddalari  singari  uglevodlarga  bo‘lgan  kecha-kunduzlik 
talab ham, yosh, jins va qilinadigan mehnat turiga qarab o‘zgaradi. 9-jadvalda 
shu haqda ma'lumot keltiramiz.  
10-jadval 
 Aholi turli guruhlarida uglevodlarga bo‘lgan kecha-kunduzlik talab 
Aholi 
guruhlari 
Yoshga nisbatan 
qo‘shimcha 
guruhlar 
Uglevodlarga talab (g) 
Erkaklar  
uchun 
Ayollar  
Uchun 
 
I 
18-29 
30-39 
40-59 
358 
335 
303 
289 
277 
257 
 
II 
18-29 
30-39 
40-59 
411 
387 
366 
318 
311 
305 
 
III 
18-29 
30-39 
40-59 
481 
462 
432 
378 
372 
366 
 
IV 
18-29 
30-39 
40-59 
566 
528 
499 
462 
432 
117 
 
V 
18-29 
30-39 
40-59 
586 
550 
524