O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta′lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Keksalarning oqilona ovqatlanishi 
Ma‘lumki, odam yoshi oshib  borishi bilan uning vujudidagi barcha tizim 
va  a‘zolarning  funksiyalari  tegishli  hujayra  va  to‘qimalardagi  fiziologik 
jarayonlarning kuchsizlanishi bois zaiflasha boshlaydi. Bu holat ertami-kechmi 
hammada ham uchraydigan narsa, lekin ovqatlanish madaniyatiga og‘ishmay 
amal qilish yo‘li bilan qarishning muddatidan oldin yuz berishini bartaraf qilish 
mumkin.  Keksa  kishilarning  oqilona  ovqatlanishi  borasidagi  ilmiy  tavsiyalarni 
kundalik hayotda qo‘llash ularning nafaqat sog‘lig‘ini kafolatlaydi, ayni paytda 
ular  umrni  uzaytiradi,  mazmunli  hayot  kechirishlari  hamda  serunum  mehnat 
qilishlariga sabab bo‘ladi. 
Keksayib  borish  bilan  dastavval  tanadagi  moddalar  va  energiya 
almashinuvi  susaya  boshlaydi.  Bu  holat  asosiy  almashinuvning  pasayishida, 
o‘zlashtiriladigan  kislorodning  kamayishida,  oqsil,  yog‘  va  uglevodlar 
almashinuvining  susayishida  hamda  jigar,  buyrak,  yurak  kabi  a‘zolar 

---

257 
 
to‘qimalarida  oksidlanish  jarayonini  amalga  oshiradigan  fermentlar 
faolligining zaiflashuvida o‘z aksini topadi. 
Qarilik  alomatlarining  biologik  muddatidan  oldin  ro‘y  berishiga  olib 
keladigan  asosiy  sabablardan  biri  bu  keksaya  boradigan  odamlarda  tez-tez 
uchrab turadigan quvvat muvozanatining buzilish holatidir. Ya‘ni kishi ovqatni 
ehtiyojdan  ko‘p  iste‘mol  qiladi,  boshqacha  aytganda,  yeyiladigan  taomlarida 
mavjud  bo‘ladigan  umumiy  quvvat  vujudning  turli  xil  faoliyatlari  uchun 
sarflanadiganidan  ko‘p  bo‘ladi.  Tabiiyki,  odam  30-40  yoshdan  keyin 
bolaligidagidek  yugurib-elib  yurmaydi,  transport  vositalaridan  ko‘proq 
foydalanadigan bo‘lib qoladi, ko‘proq o‘tirib bajaradigan ishlar bilan mashg‘ul 
bo‘ladi.  Lekin  yeydigan  ovqati  aksariyat  holda  yoshlik  vaqtidagidan 
qolishmaydigan, ayrim hollarda ko‘p ham bo‘ladi. Natijada semirish alomatlari 
paydo  bo‘ladi,  tanani  yog‘  bosib  to‘lishadi,  kam  harakat  qiladi.  Semirish  kishi 
sog‘lig‘i uchun zararli, ularning yurak, buyraklar, jigar, tana mushaklari orasida, 
me‘da-ichaklari  atrofida  yog‘  to‘planadi,  oqibatda  turli  xil  xastaliklar 
(gipertoniya,  ateroskleroz,  yurakning  ishemik  kasalligi,  qandli  diabet  va 
boshqalar) kelib chiqadi. 
41-jadval