O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta′lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti


Sportchilarning oqilona ovqatlanishi



Download 3,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet180/252
Sana31.12.2021
Hajmi3,73 Mb.
#230343
1   ...   176   177   178   179   180   181   182   183   ...   252
Bog'liq
ovqat hazm qilish va ovqatlanish fiziologiyasi

Sportchilarning oqilona ovqatlanishi 
Olib  borilgan  ilmiy  tadqiqotlar  sportchi  vujudi  ovqatlanish 
jarayonlarining  bir  qator  o‘ziga  xos  xususiyatlari  mavjudligini  ko‘rsatadi. 


240 
 
Ayniqsa,  katta  sportda  yuqori  natijalarga  erishish  uchun  muntazam 
shug‘ullanish  va  musobaqalar  davomida  sportchi  vujudiga  tushadigan  kuchli 
yuklamalar  moddalar  va  energiya  almashinuvining  dastlabki  va  muhim 
bosqichlariga katta e'tibor berish kerakligini taqozo qiladi. Bu borada yig‘ilgan 
ma'lumotlar  tahlili  sportchi  ovqatlanishida  quyidagi  asosiy  beshta  qoidaga 
amal qilish zarurligini ko‘rsatadi: 
1. 
Sportchi  vujudining  tegishli  quvvat  bilan  ta'minlanishi  u  sarflagan 
umumiy quvvatga mos kelishi. 
2. 
Ovqatlanishda oziq moddalar, suv, vitaminlar va mineral moddalar 
umumiy  miqdorining  va  bir-biriga  nisbatini  sport  turi,  bajariladigan  jismoniy 
zo‘riqish tezligi, davomiyligi va ko‘lamiga qarab belgilash. 
3. 
Musobaqaga  tayyorlanish,  musobaqa  davri  va  musobaqadan 
keyingi  davrlar  aynan  o‘ziga  xos  holda  ovqatlanishni  (oziq  moddalarining 
muvozanatlantirish miqdori, tartibini) talab qiladi. 
4. 
Mushak  massasi  va  kuchini  oshirib  borishda  unga  mos  keladigan 
kunlik ovqatni belgilab olish. 
5. 
Muvofiq  ovqatlanishni  belgilashda  sportchi  vujudining  fiziologik, 
biokimyoviy  xususiyatlari,  milliy  an'analar  hamda  iqlim  sharoitlarini  hisobga 
olish. 
Bajariladigan  har  qanday  jismoniy  ish  uning  hajmi,  tezligi  va  ko‘lamiga 
ko‘ra tegishli miqdorda oziq moddalar talab qiladi. Vujudning bunday ovqatga 
bo‘lgan  umumiy  ehtiyoji  yana  uning  jinsi,  ob-havo  sharoitlari,  asab-ruhiy 
kechinmalariga  qarab  ham  turlicha  bo‘ladi.  Ovqat  bilan  ehtiyojni  qoplash 
uchun  qabul  qilinadigan  quvvat  esa  asosiy  oziq  moddalaridan  qancha  va 
qanday holda iste'mol qilinishiga bog‘liq. Iste'mol qilinadigan taomlar tarkibida 
bu  moddalar  turli  xil  nisbatda  masalan,  go‘shtli  ovqatlarda  oqsil,  yog‘li 
ovqatlarda  lipidlar,  xamir,  o‘simlik  mahsulotlaridan  tayyorlangan  ovqatlarda 
esa  uglevodlar  ko‘p  bo‘ladi.  Kunlik  ovqatning  umumiy  energetik  qiymati  esa 
uning tarkibidagi oqsil, yog‘, uglevodlar miqdori bilan aniqlanadi. Bu moddalar 
ichida  uglevodlar  asosiy  quvvat manbai  hisoblanib,  sport  mashg‘ulotlari  bilan 
shug‘ullanilganida  dastavval  aynan  ular  ishga  tushadi.  Yog‘  va  oqsillar  bu 
borada  ikkinchi  va  uchinchi  darajalidir,  ularning  quvvat  hosil  bo‘lishi  uchun 
sarflanishi ko‘pincha favqulodda holat tug‘ilganidagina sodir bo‘ladi.  
Bulardan  tashqari,  jismoniy  faoliyat  uchun  quvvat  bermasada,  me'yoriy 
fiziologik  va  biokimyoviy  jarayonlarning  borishi  uchun  vitaminlar  hamda 
mineral  moddalar  ham  kerak.  Bu  moddalarga  bo‘lgan  talab  doim  bir  xil 


241 
 
bo‘lmasdan  bajariladigan  ishning  xususiyatlariga  qarab  o‘zgarib  turadi. 
Shunday  ekan,  turli  sport  turlari  bilan  shug‘ullanishda  iste'mol  qilinadigan 
ovqatning  hajmi,  tarkibida  ular  bilan  qabul  qilingan  quvvat  miqdorini  bilish 
muhim amaliy va nazariy ahamiyatga ega masaladir. 35-37-jadvallarda har xil 
sport  turlari  bilan  shug‘ullanganda  iste'mol  qilinadigan  me'yoriy  ovqatning 
energetik qiymati va ba'zi vitaminlarga talab miqdori keltirilgan: 
37-jadval 

Download 3,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   176   177   178   179   180   181   182   183   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish