O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Gidrosfera va unda kechadigan gidrologik jarayonlarni tadqiq 
etish 
tabiatda suvning aylanishi va Yer shari, okeanlar, dengizlar, alohida 
materiklar, ko‘llar, daryolar havzalari suv balansida ishtirok etadigan 
elementlarni yanada chuqurroq o‘rganishni taqozo etadi. Buning uchun 
yuqorida sanab o‘tilgan barcha suv obyektlari, shuningdek, muzliklar va 
qor qoplami, botqoqliklar va yer osti suvlarini tadqiq etish davom ettirilishi 
lozim. Ushbu tadqiqotlarda suv obyektlariga inson omilining tobora 
kuchayib borayotgan ta’siri hamda bugungi kunda global miqyosda 
kechayotgan iqlim o‘zgarishi jarayoni ham hisobga olinishi zarur. Bunda 
gidrologiya fanining boshqa tabiiy-ilmiy fanlar sohasida erishilgan 
yutuqlaridan keng foydalanishi ko‘zda tutiladi. 
Quruqlik gidrologiyasi sohasidagi tadqiqotlarda asosiy e’tibor 
daryolar, ko‘llar, suv omborlari, yer osti suvlari, botqoqliklar, muzliklar va 
qor qoplami gidrologik rejimining shakllanish jarayonlarini yanada 
chuqurroq o‘rganishga qaratiladi. Shuningdek, kelajakda asosiy diqqat-
e’tibor majmuali suv xo‘jaligi tizimlarini yaratish, ularda kechadigan 
murakkab gidrologik jarayonlarni boshqarish va natijada bunday 
tizimlarning samarali faoliyatini ta’minlashga imkon beradigan nazariy 
yondashuvlarni ishlab chiqishga qaratiladi.
Okeanologiya sohasidagi tadqiqotlar Dunyo okeani va uning alohida 
qismlari, okeanologik ko‘rsatkichlar, ularning geografik taqsimlanishi va 
o‘zgaruvchanligi haqidagi bilimlarni to‘ldirish, ularga aniqlik kiritish 
maqsadida davom ettiriladi. Ob-havo va iqlimni prognozlash aniqligini 
oshirish maqsadida okean, atmosfera va quruqlikning o‘zaro aloqadorligi 
masalalariga alohida e’tibor qaratiladi. 
Quruqlikdagi suv obyektlari va dunyo okeanida kechadigan 
gidrologik jarayonlar qonuniyatlarini o‘rganishda erishilishi mumkin 
bo‘lgan taraqqiyot va oldinga siljishlar quyidagi tadbirlar bilan bog‘liq: 
- turli yo‘nalishdagi tadqiqotlarda gidrologik ko‘rsatkichlarni 
uzluksiz kuzatish va o‘lchash imkonini beradigan o‘ta zamonaviy 
qurilmalar bilan texnik jihozlashni muntazam davom ettirish; 
- gidrologik ma’lumotlarni qayta ishlash va gidrologiyada 
tadqiqotlarning matematik usullarini qo‘llashni kengaytirish; 
- turli suv havzalarida kechadigan gidrologik jarayonlarni matematik 

---

176 
modellashtirish usullarini yanada takomillashtirish; 
- gidrologik tadqiqotlarda geografik informatsion tizimlarni keng 
qo‘llash va kompyuter texnologiyalaridan foydalanishni kengaytirish; 
- gidrologik tadqiqotlarda masofadan kuzatish va zamonaviy 
aerokosmik usullardan unumli foydalanish va boshqalar.