Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universitetining jizzax filiali

5-mavzu.Psixik bilish jarayonlar diagnostikasi


Reja:
1. Sezgi va idrok xususiyatlarini oʻrganishga doir metodikar.
1. Xotirani oʻrganish metodiklari.
2. Tafakkurni oʻrganish metodiklari.

Ish davomida birinchi oʻrinda pedagogda uchraydigan qiyinchilik bu tarbiyalanuvchilarning diqqatini boshqara olishni yoʻlga qoʻyishdir. Tarbiyachi va pedagoglarning fikricha, bolalarning eʼtiborsizligi ularning tartibsizligi va tarbiyasizligi bilan bogʻliq. Psixologik tahlil boʻyicha gap eʼtiborsizlikda emas, balki bolaningoʻzi bajarayotgan faoliyatga qanday kirishganligiga bogʻliq. Agarda bola uni butunlay qamrab olgan, unga qiziqarli boʻlgan oʻyin yoki boshqa bir faoliyat turi bilan band boʻlsa, u yoshidan qatʼiy nazar, diqqat jarayonla-rining shakllanganligidan dalolat beruvchi diqqatning barcha xususiyatlarini namoyon etadi. Shunday qilib, bola faoliyatini toʻgʻri tashkil etish orqali uning diqqat imkoniyatlari taʼminlanadi. Bunda bolaning individual va yosh xususi-yatlari hamda motivatsiyasi eʼtiborga olinadi. 4-5, hatto 11-12 yoshli bolalar ham biror bir narsadan juda tez va oson chalgʻiydilar, kattalarning gaplarini eshitmaydilar, eshitganlarini esdan chiqaradilar, ish jarayonida xatolar-ga yoʻl qoʻyadilar, gohida ish jarayonida ham chalgʻiydilar. Bu tavsif bolalar to-monidan bajarilgan faoliyat sifatini taʼminlovchi diqqatning yosh xususiyati-ga bogʻliqboʻlishi mumkin. Shuningdek, buni kattalarda bolalar psixologiyasiga oid bilimlarga asoslangan pedagogik koʻnikmalarning shakllanganlik daraja-siga ham bogʻlash mumkin. Oʻqituvchilar va ota-onalar bolalarning vazifalar-ni bajarish vaqtida va darsda oʻzlarini yomon tutishdan, shuningdek, ularning diqqati tarqoq ekanligidan shikoyat qiladilar. Bunday hollarda pedagoglar odatda bolalarga eʼtiborsiz boʻlganliklari, xatoliklarga yoʻl qoʻyganliklari uchun yomon baho qoʻyish orqali jazolaydilar. Biroq bu usul orqali kattalar bolalar diqqatini yaxshilashga erisha olmaydilar. Dastlab bolalarni eʼtibor-li boʻlishga oʻrgatish lozim, yaʼni fikrni bir joyga jamlash, diqqatni toʻplash, diqqatning farqlash qismlarini ajratish, bir turdagi mashgʻulotdan ikkinchi-siga oʻtish, diqqat-eʼtiborli boʻlish. Shuning uchun diqqat jarayonining psixologik tavsifiga qisqacha toʻxtalib oʻtamiz.