O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi Jizzax viloyat kasbiy ta’limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi

Vulkanizatsiya – kauchuk molekulalarini oltingugurt atomlari
bilan bog‘lash. Vulkanizatsiya natijasida (masalan, TK) uzilish
mustahkamligi 25 MPa atrofida bo‘lgan vulkanizatsiyalangan kauchuk
olinadi, bu jarayon 140–150 °C haroratda nisbatan samarali
bo‘ladi. Vulkanizatsiya jarayonida kauchuk mustahkamligini oshirishga
asosiy sabab kauchuk molekulalari orasida valent bog‘lanish
(«oltingugurt ko‘priklari») hosil bo‘lishidir.
Kauchukka uning mustahkamligini va elastikligini oshirish
uchun zarur bo‘lgan miqdorda oltingugurt qo‘shiladi. Bunda polimerning
uzun makromolekulalari to‘rsimon strukturaga aylanib,
rezinaga elastiklik beruvchi karkas hosil bo‘ladi. Masalan, avtomobil
shinalari va pokrishkalari tayyorlanadigan rezinalarda kauchuk
ulushining 1–3 foizi miqdorida oltingugurt bo‘ladi. Kauchuk
tarkibida oltingugurt miqdorining ortib borishi uning mustahkamligini
oshirish bilan bir vaqtda elastikligini kamaytiradi. Rezinaning komponentlari. Har qanday rezina materialning
tarkibida kauchuk va oltingugurtdan tashqari boshqa komponentlar
– ingrediyentlar ham bo‘ladi. Sanoatda rezinali (rezina detallarni o‘zaro biriktirish uchun) va
maxsus (rezinani metallarga, shishaga, plastmassalarga va boshqa
qattiq materiallarga biriktirish uchun) yelimlar ishlab chiqariladi.
10. 4. Rezinaning fizikaviy-mexanikaviy xossalari