O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

Harakatga qarshilik ko‘rsatuvchi kuchlar. Egiluvchan tortish organli transport qurilmalarida qarshilik kuchi va quvvatni aniqlash.
Transport vositalarining harakatiga qarshilik ko‘rsatuvchi kuchni W harfi bilan belgilaymiz va uning o‘lchov birligi n’yutonda (N) beriladi. Shularni hisobga olgan holda
, N (1.18)
bu yerda: m – tashiluvchi yukning massasi, kg;
g – erkin tushish tezlanishi; g = 9,81 m/sek²;
w – harakatga qarshilik koeffitsienti.

Qarshilik koeffitsienti w Yuritgich o‘qiga keltirilgan qiymatni beradi. Hisoblashlarda ko‘pincha transport qurilmasining harakatlanuvchi ayrim uchastkalari yoki ularning ayrim elementlarining (masalan, konveyerning yukli yoki yuksiz shaxobchasining, Vagoncha yoki sostavning) harakatga qarshilik ko‘rsatuvchi kuchini aniqlashga to‘g‘ri keladi.

a

b


1.5 – rasm. Vagoncha harakatiga qarshilik ko‘rsatuvchi kuchni aniqlashga doir sxemalar

Shunga mos holda qarshilik koeffitsienti siljitilayotgan yukning bruttosiga, ya’ni tashilayotgan yukning va u bilan birgalikda qurilmani harakatlanayotgan qismining massalariga nisbatan olinadi. Masalan, agarda yuk vagonchalarda tashilayotgan bo‘lib, yukning massasi m₀ bo‘lsa (1.5, a-rasm), gorizontal yo‘lda bir tekis harakatlanayotgan vagonchaga bevosita ta’sir qiladigan qarshilik kuchining va binobarin, vagonchani Yurituvchi kuchning qiymati

, N (1.19)
ga teng bo‘ladi.
Vagoncha β (grad.) burchakli qiya yo‘l bo‘ylab yuqoriga yoki pastga qarab harakat qiladigan bo‘lsa (1.5, b-rasm), mos ravishda
, N (1.20)
Vagoncha pastga qarab harakatlanayotganda massaning bo‘ylama tashkil etuvchisi, ya’ni (m+m₀). sinβ qarshilik kuchidan katta bo‘lsa (shunday bo‘lgach yo‘lning qiyaligi katta va W<0 bo‘ladi), bu demakki, vagonchani itarish yoki tortish emas, balki vagonchaning harakat tezligi o‘zgarmasligi (oshib bormasligi) uchun uni ushlab turishlik kerak bo‘ladi. Bunda vagonchani yurituvchi kuch P=-W.