O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi iqbol meliqo’ziyev

Optik xususiyatlar va materiallarning sifatiga baho berish. 
Kinoteleoperator tasvirga olish jarayonini badiiy-texnik yaratuvchisi bо‗lib, 
tasvirga olish jarayoniga tayyorlanishning qandaykechayotgani haqida xabardor 
bо‗lishi kerak va hamma uning maslahati bilan ish olib borishi darkor. 
Operator ekrandagi kinokadrning estetikasi va vizuallanishiga javob beradi. 
Shuning uchun operator tasvirga olinadigan materiallarning xossalari va 
sifatiga ―professional‖ kо‗z bilan baho berishi zarur. Operator musavvir sifatida tasvir 
yaratishda eng oxirgi mavzesi hisoblanadi. 
Dekoratsiyalarniing faktura va bо‗yoqlari asosan obyektni ―svetlotonal‖ ijodiy 
masalani hal qilganiga qarab tanlanishi kerak. 
Masalan, pavilyondagi kichik dekoratsiyalarning devorlarini tо‗q qoramtir 
rangga bо‗yalgani, yirik dekoratsiyalarning esa teskari yorug‗roq bо‗yoqlarda 
tayyorlash kerak bо‗ladi. Chunki kichik dekoratsiyalarning devorlarini yoritish yoki 
soyalashtirish, yorqin bо‗yoqlarda esa yorug‗lik dog‗larini va soyalarni dekoratsiya 
elementlariga qarab joylashtirish oson bо‗ladi. Fondagi bо‗yoqlarni yorqinligini 
tanlashni bilish kerak, aks holda juda ham yorqin bо‗yoqlar aktyor yuzi oldida о‗ziga 
e‘tiborini tortadi. 
Dekoratsiyalarni shunchalik chuqur о‗ylab tayyorlash kerakki, aktyorlarniing 
figuralari va devorlar alohida yoritish kerak. Fonni rangi qoida bо‗yicha odam yuzi 
tonidan oldinga chiqishi kerak emas. Agar kadrda aktyorninig yuzi bо‗lsa unda 
tonlarni yig‗ib olish kerak, bu faqat kadrda emas montaj epizodida ham bо‗lishi 
kerak. Aks holda tamoshabinni e‘tiborini tortadi. Shuning uchun fakturalarni 
tanlashda va ularni yoritishda epizodning kompozitsiyasini ―svetlotonal‖ hisobga 
olish zarur. 
Yorug‗likni qaytishidan tarqalishigacha struktura zarrachalarni yiriklashtirib 
borishi orqali sodir bо‗ladi. Agar struktura zarrachalari juda zich bо‗lsa unda 

---

58 
―matoviy‖ tekislik (bо‗r, qog‗oz, bariy poroshogi, qora kuya poroshogi) bu 
materiallar juda yaxshi diffuzlik yorug‗likni tarqatadi. 
Agar ―matoviy‖ tekislik ustiga suv qatlami berilsa unda tekislik-
―glyanseviy‖(qaytaruvchi) tekislikka aylanadi va burchak ostida berilgan yorug‗likni 
qaytarib normal yoritishda yorug‗likni qaytarmaydi.