O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi guliston davlat universiteti

Nazorat savollari:
1. EPR ning kashf etilishi
2. Sarkoplazma nima?
3. Kalsiy deposi funksiyasini izohlang


Mavzuga oid mustaqil ish topshiriqlari:

• 
  EPR ning hosil bo’lish jarayonini tushuntiring. Nima uchun?
  
• 
  Qaysi organoidlar bilan uzluksiz bog’liq? Sabab?
  

MA’RUZALAR KURSI
MODUL-5: GOLJE APPARATI VA LIZOSOMALAR
MAVZU: GOLJE APPARATI VA LIZOSOMALAR
REJA:

1. 
   Golji apparatining kashf etilishi va morfologik tuzilishi
   
2. 
   Golji apparatining vazifalari
   
3. 
   Lizosomalarning kashf etilishi, tuzilishi va turlari
   
4. 
   Lizosomalarning vazifalari
   

Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar: Golje komleksi, ses, medial, trans, diffuz, proksimal, distal, hujayra, Lizosoma, enzim, ferment, prolizosomalar, postlizosomalar,telolizosoma, avtofagasomalar
1-savol bo’yicha dars maqsadi: Golje apparatinning tarkibiy qismlarini farqlay oladi,
1- savol bayoni: 1898 yilda Italiyalik mikroskopis K.Goldji o’zi ishlab chiqqan to’kimalarni kumush bilan bo’yash metodini qo’llab, nerv hujayralarida qandaydir noma’lum tanachalarni ko’rdi. Bundan bir necha yil ilgari Ispan gistologi S.Raman-Kahal buni kuzatgan edi. 1906 yilda bu ikki olim o’zlarining nerv hujayralari ustidagi nozik tekshirishlari uchun “Nobel” mukofotiga sazovor buldilar. Goldji bu strukturani to’rsimon apparat deb atadi. Keyinchalik bu muhim organoidi Goldji nomi bilan – Goldji kompleksi yoki apparati deb nom oldi.
GA ni 2 xil strukturaviy holati mavjud:

1. 
   To’rsimon
   
2. 
   Diffuz (o’simlik, umrtqasiz hayvonlar hujayralarida)
   

Hozirgi vaqtda Goldji apparatida polisaharidlarni va lipidlarni sintezi bilan bog’liq bo’lgan fermentlar topilgan. Yorituvchi mikroskoplarda bu organoidning sekretor xususiyati aniqlandi. Goldji apparatini funksiyasini ochishda D.N.Nasonovning klassik ishlari katta ahamiyatga ega.
1914 yilda Raman-Kahal ichakning bakalsimon hujayralarini tekshirib, bu organoid atrofida mayda shilimshiq tomchilar yig’ilganini ko’rdi. Raman-Kahal hujayrada shilimshiqning ishlab chiqaruvchi “fabrika” bo’lib, xuddi o’sha organoid xizmat qiladi deb taxmin qildi. 1970 yilda M.Nyutra va Sh.Leblonlarning elektron mikroskopik tekshirishlari bu fikrni to’g’riligini tasdiqladi. Bu olimlarni tekshirishlaricha ba’zi hujayralardagi Goldji apparatida lizosomalar hosil bo’ladi. Bu organoid hujayrada bir tipdagi granulalarni hosil kilgach, navbatdagi tipdagi granulani sintez qilishga kirishadi. Ularning fikricha Goldji apparati ribosoma kabi sintetik xususiyatga ega. Oqsil sinteziga javob beradigan ribosomalar kabi bu organoid, aftidan, turli xil murakkab karbonsuvlarni sintez qiladigan asosiy joy bo’lsa kerak. O’simlik hujayralarida Goldji kompleksi hujayra qobig’ini hosil bo’linishida ishtirok etadi.
Elektron mikroskop yordamida GA ti 3 xil bo’limlardan tuzilganligi aniqlandi:

1. 
   SIS bo’limi
   
2. 
   Medial bo’lim
   
3. 
   Trans bo’lim